بررسی متون اسلامی به روشنی نشان می دهد که یکی از اهداف اصلی و حکمت های مهم احکام و مقررات اسلامی، طب پیشگیرانه، از طریق پیشگیری از بیماری ها و تأمین سلامت انسان است. خداوند متعال، تصریح می کند که قرآن و برنامه های نورانی و حیاتبخش آن، جامعه بشر را به راه های تأمین سلامت، رهنمون می گردد:
یهدی به الله من اتبع رضونه سبل السلم.(10)
خداوند، هر که را از خشنودی او پیروی کند، به وسیله آن (کتاب) به راه های سلامت، رهنمون می شود.
و بدین سان، انسان می تواند با پیوند با خدا و برنامه هایی که او برای زندگی بشر ارائه کرده، به بزرگ ترین نعمت های الهی دست یابد و نه تنها آخرت، بلکه سلامت و سعادت و خوش بختی دنیای خود را نیز تأمین نماید:
من کان یرید ثواب الدنیا فعند الله ثواب الدنیا والاخرة.(11)
هر کس پاداش دنیا می خواهد، (بداند که) پاداش دنیا و آخرت، نزد خداست.
بر این پایه، در اسلام، آنچه برای سلامت جسم و یا جان خطرناک و زیانبار است، حرام یا مکروه است و آنچه برای سلامت انسان، لازم و مفید است، واجب یا مستحب، و آنچه سود و یا زیانی برای جسم و یا جان ندارد، مباح شناخته شده است. این بدان معناست که طب پیشگیری در متن مقررات و احکام پنجگانه اسلام، تنیده شده و اجرای کامل و دقیق قوانین الهی در زندگی، سلامت جسم و جان انسان را به همراه دارد.(12)
امام رضا (علیه السلام) درباره حکمت مقررات الهی که بر انسان حلال و یا حرام شده است می فرماید:
انا وجدنا کل ما أحل الله - تبارک وتعالی - ففیه صلاح العباد وبقاؤهم، ولهم الیه الحاجة التی لا یستغنون عنها، ووجدنا المحرم من الأشیاء لا حاجة بالعباد الیه و وجدناه مفسدا داعیا للفناء والهلاک.(13)
ما می بینیم هر آنچه که خداوند - تبارک و تعالی - حلال کرده، در آن، صلاح و بقای بندگان است و بدان نیازی گریز ناپذیر دارند، و می بینیم همه آنچه که حرام شده است، بندگان، بدان نیازی ندارند و می بینیم که همه، موجب تباهی و زمینه نابودی اند.
در این سخن، امام تصریح می فرماید که آنچه در مقررات الهی در زمینه های مختلف (مانند: خوردن، آشامیدن، ازدواج و...)، حلال شمرده شده، اموری است که مردم برای تأمین سلامت، رفاه و آسایش خود، بدان نیاز دارند و مصالح زندگی و بقای آنها وابسته به آن است و به عکس، آنچه تحریم شده، اموری است که نه تنها مورد نیاز مردم نیست، بلکه به زیان سلامت و آسایش آنان و موجب هلاکت آنهاست.
2 - ارزیابی کلی احادیث طبی
پیش از ارزشیابی احادیث طبی، پاسخ دادن به سه سؤال اساسی در این باره، ضروری است:
سؤال اول: آیا علم پزشکی، مبدأ الهی دارد و متکی به وحی است؟ یا سر آغاز آن، تجربه انسان هاست؟
سؤال دوم: آیا پیشوایان دین، یعنی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت آن بزرگوار، از دانش پزشکی برخوردار بوده اند یا نه؟
سؤال سوم: بر فرض اطلاع آنان از دانش پزشکی، آیا اصولاً بنای دین، ورود به مسائل پزشکی و درمان انواع بیماری های جسمی بوده یا نه؟
منبع:دانشنامه احادیث پزشکی/ محمد ری شهری
نظر شما