کووید 19 شیوه زندگی مردم را دگرگون کرد!

مینا افسریان: سلامتی انسان تحت تأثیر عوامل بسیار زیادی قرار دارد که یکی از آنها ژنتیک، محیط زیست، مراقبت‌های پزشکی و در نهایت سبک یا شیوه زندگی است؛ شیوه یا سبک زندگی افراد شامل مجموعه خصوصیات، الگوهای عادتی و ویژگی‌های رفتاری انسان است.

همه افراد معتقدند که رابطه بسیار تنگاتنگ و مستقیمی بین جسم و روان وجود دارد، بسیاری از مشکلات جسمی مانند زخم معده، فشار خون، تنگی نفس، بیماری‌های قلبی و عروقی، تپش قلب بالا و حتی حساسیت‌های پوستی که برای فرد ایجاد می شود می تواند ناشی از اضطراب و استرسی فکری افراد باشد. اگرچه اضطراب و استرس در دوران بیماری کرونا تا حدودی می‌تواند طبیعی باشد چراکه افراد از زمان تمام شدن این ویروس اطلاعی ندارند اما نباید فراموش کرد که می‌توانیم برای بهتر شدن شرایط زندگی به خود زمان بدهیم.

استرس در هنگام شیوع بیماری کووید 19 بسیاری از مشکلات از جمله ترس و نگرانی برای سلامتی خود و عزیزان، مشکل در خوابیدن یا تمرکز کردن، وخیم تر شدن مشکلات سلامتی مزمن، تغییر در الگوی خواب یا تغذیه و افزایش مصرف الکل، دخانیات یا سایر مواد مخدر را فراهم کرده است.

در همین خصوص متین السادات نصری روانشناس و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری سلامت با اشاره به تعریف رفتارهای حافظ سلامت و تغییر شیوه زندگی، گفت: شیوه‌ی زندگی فردی معمولی شامل رفتارهایی است که از عوامل خطرزای بعضی بیماری‌ها و آسیب‌ها به شمار ‌می‌آید و رفتارهای حافظ سلامت هم به هر گونه فعالیتی که به منظور حفظ یا ارتقای سلامت فرد انجام گیرد، گفته می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که مردم بیش از همه چه رفتارهایی را برای حفظ سلامت خود در پیش می‌گیرند، اظهار کرد: سه رفتاری که بیش از همه و تقریبا دو سوم افراد انجام می‌دهند عبارت از تغذیه صحیح، خواب کافی و رفتارهای اجتنابی از ویروس‌ها است. البته برخی از جنبه‌های این شیوه نگهداری از خود موجب دلگر‌می و بعضی دیگر نیازمند بهبود است.

این روانشناس بیان داشت: بعد از شیوع کووید ۱۹ اگرچه رفتارهای بهداشتی مردم نسبتا با ثبات شده اما با گذشت زمان این رفتارها در حال تغییر است. رفتارهای بهداشتی الزاما وابسته به یکدیگر نیستند و همیشه تابع رشته‌ای از ارزش‌های ویژه‌اند.

رفتارهای حافظ سلامت

نصری با بیان اینکه رفتارهای حافظ سلامت با ثبات و به هم وابسته نیستند، افزود: چهار دلیل را می‌توان برای این رفتارها ذکر کرد که اولین آن مربوط به این است که هر رفتاری هدف خاص خود را دنبال می‌کند، دوم در هر مقطع زمانی امکان دارد عوامل گوناگونی بر رفتار اثر بگذارد، سوم آنکه مردم در نتیجه‌ی تجربه‌ی فردی خود از مسئله‌ای تغییر رفتار می‌دهند و چهارم تغییر شرایط زندگی مردم است.

وی تاکید کرد: مسئله مهمی ‌که در بررسی رفتارهای بهداشتی باید در نظر گرفت چگونگی تغییر آنها در نتیجه وضعیت سلامت فرد است که قطعا به منظور پیشگیری انجام می‌شود.

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این سوال که علت افزایش استرس در دوران شیوع کرونا چیست، گفت: همه‌ی افراد در هر سن و موقعیتی به استرس دچار می‌شوند و سعی می‌کنند که با آن کنار بیایند. فرسایش جسمی ‌و روانی ناشی از استرس انگیزه‌ای ایجاد می‌کند تا افراد در صدد کاستن از استرس خود برآیند.

رابطه استرس و کووید 19

نصری با بیان اینکه استرس موجود در رابطه با کووید ۱۹ ناشی از شرایطی است که افراد به دلیل ناهماهنگی ادراک شده میان ملزومات موقعیت و منابع خود به آن دچار شده‌اند، اظهار کرد: یعنی مردم از فعالیت‌های کنار آمدن برای خنثی کردن و کاهش استرس استفاده می‌کنند؛ فعالیت‌های کنار آمدن در جهت کاهش ارزیابی افراد از میزان این ناهماهنگی صورت می‌گیرد. در این خصوص ما شاهد تلاش‌های متفاوتی برای مهار استرس ناشی از کووید ۱۹ هستیم که الزاما به حل مشکل منتهی نشده است.

مهار استرس

این روانشناس عنوان کرد: اگرچه تلاش برای مهار استرس را می‌توان با هدف حل مشکل انجام داد اما ممکن است این عمل فقط به فرد برای درک خود از تغییر ناهماهنگی و یا پذیرش تهدید یا خسارت کمک کند و یا باعث دوری وی از موقعیت فعلی شود.

نصری با اشاره به اینکه هر فردی به وسیله‌ی تعامل‌های شناختی و رفتاری با محیط با استرس کنار می‌آید، بیان کرد: افراد امروز برای مهار ناهماهنگی ارزیابی شده میان ملزومات موقعیت و منابع موجود از روش‌های گوناگونی استفاده می‌کنند؛ فرآیند کنار آمدن تنها شامل یک مورد نیست و می‌تواند باعث تعامل مستمر با محیط هم باشد.

نتیجه کنار آمدن با کرونا

وی به نتیجه کنار آمدن با کرونا اشاره کرد و گفت: کنار آمدن می‌تواند دو نتیجه عمده داشته باشد که یکی تغییر مشکل ایجاد شده توسط استرس و دیگری تنظیم و یا پاسخ هیجانی فرد به مشکل است.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: کنار آمدن به صورت هیجان محور با هدف مهار کردن پاسخ‌های هیجانی فرد به موقعیت استرس زا از طریق رویکردهای شناختی یا رفتاری صورت می‌گیرد، به طور مثال انجام دادن کارهایی از قبیل حمایت‌های اجتماعی، ورزش کردن، تماشای تلویزیون و رویکردهای شناختی شامل چگونگی فکر کردن درباره‌ی موقعیت استرس زا که گاهی افراد با مقابله افراطی و گاهی با انکار حقایق ناخوشایند با آن رویداد روبرو می‌شوند، نتیجه این رویکردها است.

رویکردهای هیجان محور

نصری تصریح کرد: زمانی که افراد احساس می‌کنند برای تغییر موقعیت استرس زا کاری از دستشان بر نمی‌آید بیشتر از رویکردهای هیجان محور استفاده می‌کنند. اما کنار آمدن به صورت مشکل محور می‌تواند نتایج بهتری برای افراد به ارمغان آورد که با هدف کاهش ملزومات موقعیت استرس زا و افزایش منابع برای رویارویی با آن صورت می‌گیرد.

این روانشناس اضافه کرد: مردم زمانی از رویکردهای مشکل محور استفاده می‌کنند که معتقد باشند منابع یا ملزومات تغییر پذیرند. البته نباید فراموش کرد که کنار آمدن با مشکل اگر همراه با دو راهکار هیجان محور و مشکل باشد نتیجه بهتری خواهد داشت.

نصری خاطرنشان کرد: بعضی از روش‌هایی که مردم برای کنار آمدن با کرونا از آن استفاده کرده‌اند موجب افزایش توجه آنها به این موقعیت شد و باعث شده به جای روش‌های هیجان محور که اجتناب از مشکل را به همراه دارد، افراد از روشهای مشکل محور استفاده کنند.