به گزارش خبرگزاری سلامت به نقل از معاونت فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در این مسیر، سلامت روانی دانشجویان اغلب قربانی سکوت، قضاوت، و نبود فضای امن برای بیان احساسات میشود.
این مقاله با نگاهی فرهنگی، به بررسی چالشها و راهکارهای ارتقای سلامت روانی دانشجویان ایرانی میپردازد.
۱. چالشهای روانی در بافت فرهنگی ایران
- فشار خانواده و جامعه: انتظار برای موفقیت تحصیلی، قبولی در رشتههای خاص، یا مهاجرت
- تابوهای روانشناختی: شرم از مراجعه به مشاور، ترس از برچسب خوردن، و انکار احساسات
- بحران هویت دینی و اجتماعی: تعارض بین ارزشهای سنتی و مدرن، سردرگمی در انتخاب سبک زندگی
- احساس بیتعلق بودن: نبود فضای گفتوگو، رقابتگرایی، و ضعف در روابط بینفردی
- فشار اقتصادی: دغدغههای مالی، اشتغال همزمان با تحصیل، و آینده شغلی نامعلوم
۲. عوامل مؤثر بر سلامت روانی دانشجوی ایرانی
- نظام آموزشی: تمرکز بر نمره و کنکور، نبود آموزش مهارتهای زندگی
- فرهنگ قضاوتگر: ترس از «چه میگویند؟»، مقایسهگری، و نگاه ابزاری به موفقیت
- رسانهها و فضای مجازی: تصویرسازیهای غیرواقعی از زندگی، مقایسه با دیگران، و فشار برای دیده شدن
- نبود نهادهای حمایتی مؤثر: کمبود مشاوران متخصص، نبود فضای امن برای بیان احساسات، و ضعف در سیاستگذاری روانی
۳. راهکارهای پیشنهادی با رویکرد فرهنگی
الف) در سطح فردی
- تمرین خودشناسی با الهام از عرفان ایرانی و تأملات فلسفی
- نوشتن روزانه احساسات با زبان شعر، خاطره، یا دعا
- گفتوگو با دوستان قابل اعتماد و خانواده
- بهرهگیری از هنر، موسیقی سنتی، و طبیعت برای آرامش روان
- مطالعه آثار اندیشمندان ایرانی در حوزه روان و معنا
ب) در سطح دانشگاهی
- راهاندازی اتاقهای همدلی و گفتوگوهای آزاد میان دانشجویان
- آموزش اساتید برای حمایت روانی و انسانی از دانشجویان
- طراحی کارگاههایی با رویکرد فرهنگی: «تابآوری در فرهنگ ایرانی»، «روانشناسی در آیینه شعر و عرفان»
- استفاده از زبان غیررسمی و صمیمی در ارتباطات دانشگاهی برای کاهش فاصلهها
- دعوت از چهرههای فرهنگی و هنری برای گفتوگو درباره تجربههای روانی
ج) در سطح اجتماعی
- شکستن تابوهای روانشناختی با روایتهای واقعی از تجربههای دانشجویان
- ترویج فرهنگ «انسان بودن» بهجای «موفق بودن»
- تقویت حس تعلق از طریق فعالیتهای جمعی، خیریه، و مشارکت اجتماعی
- حمایت رسانهها از روایتهای انسانی، نه فقط موفقیتهای تحصیلی
- ایجاد کمپینهای فرهنگی با شعارهایی مانند «احساس داشتن، ضعف نیست» یا «دانشجو، انسان است نه ماشین نمره»
نتیجهگیری
دانشجوی ایرانی، در دل فرهنگی غنی و پیچیده، نیازمند فضایی برای رشد روانی، بیان احساسات، و تجربه انسان بودن است. سلامت روانی او، نهتنها به کیفیت تحصیل، بلکه به آینده فرهنگی و اجتماعی کشور گره خورده است. وقت آن رسیده که دانشگاهها، خانوادهها، و جامعه، به جای قضاوت، به همدلی روی آورند.
سایکوتراپیست شناختی متخصص درمان ناهنجاری های روانی