به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری سلامت به‌نقل از MedicalNewsToday، تنظیم نادرست سطح مس در بافت‌ها نقش مهمی در طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها از جمله بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون و بیماری نورونِ حرکتی دارد. بررسی مولکول‌هایی که در جریان خون مس دارند، منجر به جدیدی برای تشخیص و درمان شده است.

مس، ماده‌ای حیاتی برای بدن

فلز مس برای یک متابولیسم سالم بسیار مهم است و  دانشمندان با کمال تعجب می‌دانند که بدن چگونه آن را حمل می‌کند و سطح بهینه را در بافت‌ها حفظ می‌کند. در ارتباط با مولكول‌های پروتئين، مس جزء حياتی آنزيم‌های متعددی است كه واكنش‌های متابوليك كليدی را كاتاليز می‌كند. بیوشیمیست‌ها، مدت‌ها است که از اهمیت مس در بدن انسان اطلاع دارند، اما حتی آن‌ها نمی‌دانند چگونه این عنصر از مواد غذایی ما به مقصدهای مناسب، یعنی آنزیم‌های مختلف مس می‌رسد.  مس به مقدار کمی در بدن وجود دارد. بیشترین غلظت در مناطقی از بدن که فعالیت بسیار بالایی دارند مانند کبد، مغز، قلب، کلیه‌ها و ماهیچه‌های اسکلتی اتفاق می‌افتد.

نقش‌های چندگانه مس در بدن

این فلز از بین نقش‌های زیادی که دارد برای تولید انرژی در هنگام تنفس سلول، ساخت گلبول‌های قرمز، نصب پاسخ‌های ایمنی و حفظ سلول‌های عصبی بسیار مهم است. با این وجود، این می‌تواند تولید رادیکال‌های آزاد مخرب و باعث التهاب شود. تحقیقات تنظیم غلط سطح مس را به چندین بیماری عصبی از جمله سندرم منس، بیماری نورون حرکتی، بیماری پارکینسون و آلزایمر مرتبط کرده است. به عنوان مثال، یک مطالعه که MedicalNewsToday، در سال 2013 گزارش داده است، نشان داد که وقتی مس در مغز تجمع می‌یابد، باعث رشد پلاک‌های بتا آمیلوئید می‌شود که مشخصه بارز بیماری آلزایمر است. این مطالعه نشان داد كه مس نه تنها از،  از بین بردن مولكول‌های بتا آمیلوئید محلول در مغز جلوگیری می‌كند، بلكه آن‌ها را به جمع شدن برای ایجاد پلاك‌های نامحلول ترغیب می‌كند.

وابستگی

محققان برای سنجش میزان میل هر پروتئین به مس به معنای چسبندگی آن به یون‌های مس به عنوان یک روش جدید و نوآورانه به نام کروماتوگرافی مایع و ICP-MS (طیف سنجی جرمی پلاسما به صورت استقرایی) توسعه دادند. این تکنیک‌های بیوشیمیایی مولکول‌هایی را که در مقادیر کمیاب در یک مایع بیولوژیکی مانند خون یا مایع مغزی نخاعی وجود دارند  شناسایی و جدا می‌کنند.
دانشمندان دریافتند که در خون، حدود 75٪ از یون‌های مس به آنزیمی به‌نام سرولوپلاسمین متصل هستند، در حالی که حدود 25٪ به آنزیمی به‌نام آلبومین متصل هستند. با این حال، سرولوپلاسمین چنان محکم به مس متصل می‌شود که بعید است در حمل و نقل فلز به آنجا که مورد نیاز است نقشی داشته باشد. به نظر می‌رسد کار اصلی آنزیم کمک به پروتئین دیگری در انتقال آهن در خون است. از طرف دیگر، آلبومین بسیار کم به مس متصل می‌شود و احتمالاً انتقال دهنده اصلی مس است.

مس در خون

محققان دریافتند كه بخش كمی از مس در خون (حدود 0.2٪) نیز به اسید آمینه به‌نام هیستیدین متصل می‌شود. آن‌ها حدس می‌زنند که هیستیدین به عنوان یک کاتالیزور عمل کرده و در آزاد شدن مس از آلبومین هنگام رسیدن به مقصدی مانند کبد کمک می‌کند. بیوشیمیست‌ها فرض کرده بودند که پروتئین دیگری به نام آلفا -2 ماکروگلوبولین نیز مس را منتقل می‌کند. با این حال، پروفسور پالوما و همکارانش گزارش می‌دهند که در آزمایشات خود، در مقادیر قابل توجهی به مایع موجود در پلاسمای خون متصل نشده است.

تنظیم سطح  فلز مس

این تحقیق محصولی از همکاری دانشمندان دانشگاه فناوری تالین و شرکت دارویی سوئدی Wilson Therapeutics AB است. محصول اصلی Wilson Therapeutics AB Decuprate است که یک عامل درمانی امیدوارکننده برای درمان بیماری ویلسون است ، یک اختلال ژنتیکی نادر که باعث تجمع مس در مقادیر سمی در کبد ، مغز و سایر بافت ها می شود. Decuprate با اتصال به مس، دفع خود را از بدن تقویت می کند. پروفسور پالوما و همكارانش در مقاله خود می گویند كه یافته‌های آن‌ها می‌تواند اختلالات متابولیسم مس را مشخص كند كه مشخصه بیماری‌هایی نظیر ویلسون و آلزایمر است. تحقیقات آن‌ها همچنین می‌تواند روش‌های جدیدی را برای نظارت بر اثربخشی داروهایی مانند Decuprate در تنظیم سطح مس فراهم کند.

مترجم: سید محمد معین حبیبی پاسدار