دیفنوکسیلات دارویی ضد اسهال است که شبه مخدر بوده و برای کنترل اسهال مورد استفاده قرار می‌گیرد. با خبرگزاری سلامت همراه باشید تا با موارد کاربرد و عوارض جانبی این دارو آشنا شوید.

نحوه عملکرد دیفنوکسیلات

دیفنوکسیلات با کنترل حرکات دفعی و کاهش حرکات گوارشی، اسهال را کنترل می‌کند. این دارو از مشتقات داروهای اپیوئیدی است که ماده‌ای مخدر بوده و برای کنترل آن، در نوع خوراکی دیفنوکسیلات مقدار کمی آتروپین استفاده شده است. مصرف بیش از حد این دارو به دلیل آتروپین موجود در آن، ممکن است باعث ایجاد بی‌قراری و تپش قلب شود.

عوارض جانبی مصرف دیفنوکسیلات

مصرف این دارو نیز مانند دیگر داروها ممکن است با عوارض جانبی احتمالی همراه باشید. در حالی که بروز این علائم در افراد بسیار نادر است، این عوارض به دو دسته رایج و شدید تقسیم می‌شوند. از عوارض رایج دیفنوکسیلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید معده
• اسهال خونی
• شدیدتر شدن اسهال
• اسهال آبکی
• تغییرات خلقی
• بی‌حسی پاها
• بی‌حسی دست‌ها
• احساس گیجی
• ضربان قلب سریع و نامنظم
• بروز افکار غیر معمول
• مشکلات دفع ادرار
• کاهش حجم ادرار
• خستگی
• تاری دید
• احساس خواب آلودگی
• خستگی
• حالت تهوع

از عوارض شدید دیفنوکسیلات می‌توان به واکنش‌های آلرژیک به این دلرو اشاره کرد:

• تورم صورت
• تورم دهان
• قرکزی پوست
• مشکلات تنفسی

این نکته شایان ذکر است که موارد ذکر شده شامل تمام عوارض این دارو نیستند و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی مصرف دارو را قطع و با پزشک مشورت کنید و اگر عوارض تهدید کننده را تجربه کردید، سریعا با اورژانس (115) تماس بگیرید.

نحوه مصرف دیفنوکسیلات

مصرف این دارو باید دقیقا طبق دستور پزشک باشد و از آنجا که این دارو یک داروی شبه مخدر است، مصرف بی‌رویه آن سبب وابستگی به دارو و همچنین مسمومیت می‌شود. مصرف این دارو برای کودکان زیر 2 سال ممنوع است. در صورتی خود یا کودک شما تحت درمان با استفاده از این دارو قرار دارید، دوز مصرفی را دقیقا اندازه‌گیری کنید و در صورت فراموش کردن دوز مصرفی، دوز بعدی دیفنوکسیلات را سر موقع مصرف کرده و به هیچ وجه دوبرابر دوز را مصرف نکنید. این دارو را بهتر است همراه با یک لیوان آب میل کنید و بهتر است از مکمل‌های مانند ORS برای تنظیم دوباره املاح بدن استفاده کنید.

تداخل دارویی قرص دیفنوکسیلات

دیفنوکسیلات با یکسری از داروهای مختلف تداخل دارد. این تداخلات ممکن اثر دیفنوکسیلات یا آن دارو‌ها را کاهش دهند و یا ممکن است باعث ایجاد عوارض جدی و خطرناک شوند. برخی از داروهایی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند در ادامه ذکر شده‌اند:

• داروهای خواب آور
• دی سیکلومین
• مورفین
• آنتی هیستامین‌ها
• لورازپام
• شل کننده‌های عضلانی
• ستریزین
• دیفن هیدرامین
• دیازپام
• زولپیدم
• آپرازولام
• کدئین
• نارکوتیک‌ها و مخدرها
• هیوسین
• بلادونا

• مصرف الکل نیز در کنار دیفنوکسیلات توصیه نمی‌شود زیرا این دارو اثرات الکل را تشدید می‌کند.

این نکته را نیز مدنظر داشته باشید که موارد ذکر شده، شامل تمام داروهایی که با دیفنوکسیلات تداخل دارند نمی‌شوند و قبل از مصرف این دارو، پزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، مطلع سازید.

درمان مسمومیت با دیفنوکسیلات

موارد بسیاری هنگام مصرف این دارو ممکن است باعث ایجا مسمویت شوند، برای مثال در افرادی که شرایط زیر را دارند جزو افرادی هستند که مسمومیت این دارو را تجربه می‌کنند:

1. افرادی که قصد خودکشی با این دارو را دارند و آن را زیاد مصرف می‌کنند.
2. افرادی که به اشتباه میزان دوز مصرفی این دارو را افزایش می‌دهند.
3. افرادی که به دیفنوکسیلات اعتیاد دارند و در مصرف آن زیاده روی می‌کنند.
4. اطفالی که خانواده‌شان برای درمان اسهال به آن‌ها به طور خودسرانه این دارو را داده‌اند.

از علائم ناشی از مسمومیت با دیفنوکسیلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرمزی پوست
• تنک شدن مردمک چشم‌ها
• کاهش حرکات دستگاه گوارشی که منجر به یبوست می‌شود
• مشکلات ادراری
• مشکلات تنفسی
• بالا رفتن ضربان قلب
• عدم تلاش برای تنفس
• احساس خواب آلودگی شدید
• عدم تعادل
• تشنج
• توهم
• بی‌قراری

در صورتی که هر یک از علائم بالا در شما یا بیمار شما مشاهده شده، سریعا به اورژانس مراجعه کنید. موارد بالا شامل تمام علائم مسمومیت با این دارو نمی‌شود، بنابرین در صورت مصرف بیش از حد این دارو سریعا به بیمارستان مراجعه کنید، قبل از اینکه دیر شود. برای درمان مسمومیت ناشی از این دارو، از نالوکسان که در واقع پادزهر دیفنوکسیلات است، استفاده می‌کنند. توصیه می‌شود بیمار به پهلو خوابانده شود تا از ورود استفراغ بیمار به دستگاه تنفسی جلوگیری کنید.

نام دیگر قرص دیفنوکسیلات

قرص با نام لوموتیل هم شناخته می‌شود، البته ممکن است با توجه به کمپانی‌های سازنده آن با نام آن‌ها نیز شناخته شوند، اما دو نام متداول این دارو، دیفنوکسیلات و لوموتیل است.

دیفنوکسیلات در تست اعتیاد

همانطور که اشاره شد، دیفنوکسیلات دارای ماده مخدر است و به مدت هشت تا بیست و چهار ساعت در آزمایش ادرار مشخص می‌شود. همچنین آزمایش بزاق تا یک یا دو روز بعد مصرف این دارو را مشخص می‌کند، آزمایش فولیکول مو نیز مصرف دیفنوکسیلات را تا 90 روز بعد نشان می‌دهد.

در پایان، دیفنوکسیلات دارویی مفید یا مضر؟

این دارو بهتر است تنها تحت نظر پزشک مصرف شود و در صورتی که پزشک شما این دارو را برای شما تجویز کرده است، مطمئن باشید فواید آن از مضرات دیفنوکسیلات بیش‌تر است. اسهال موجب کم آبی بدن و کاهش مواد معدنی می‌شود، بنابرین باید سریعا کنترل شود.   این مطلب را نیز مطالعه کنید: آیا با موارد کاربرد لوپرامید آشنا هستید؟

نویسنده: معین حبیبی