معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شمال استان کرمان گفت: گرچه سیل ها به بسیاری از مناطق خسارات زیادی وارد می کنند؛ اما اگر آب همین سیلاب مدیریت شود، به نعمتی بی بدیل تبدیل خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری سلامت(طبنا) از کرمان؛ حسین شجاعی گفت: سیل به عنوان یک مخاطره از نظر تلفات جانی و خسارات مالی، مهیب‌ترین بلای طبیعی محسوب می‌ شود و هنگامی اتفاق می‌ افتد که جریان آب برای مقطعی از رودخانه، بیش از جریان عادی بوده و از بستر طبیعی خود تجاوز کند و اراضی پست حاشیه رودخانه را در برگیرد.

وی افزود: درخصوص عامل سیل یا سیلاب، دو دسته عوامل طبیعی و غیرطبیعی نقش آفرینی می‌ کنند که از عوامل طبیعی می‌ توان به تغییرات اقلیمی دهه‌ های اخیر، پارامترهای اقلیمی، شامل: شدت بارندگی، نوع بارش، الگوی مکانی بارش و ... اشاره کرد. در خصوص عوامل غیر طبیعی می‌ توان به توسعه مناطق شهری، تجاوز به حریم رودخانه ها، بهره برداری بیش از توان اکولوژیکی اراضی، احداث سازه‌ های نامناسب در مسیر آبراهه ها، رودخانه‌ ها(پل‌ ها و آبگذرها) اشاره کرد.

با مدیریت عوامل غیرطبیعی، می‌ توان تا حدود زیادی در کاهش خسارات سیلاب نقش آفرینی کرد

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شمال استان کرمان، تصریح کرد: نکته قابل توجه اینکه در وقوع هیچ کدام از بلایای اصلی طبیعی به اندازه سیل، فعالیت بشری تاثیرگذار نیست؛ بنابراین با مدیریت عوامل غیرطبیعی، می‌ توان تا حدود زیادی در کاهش خسارات جانی و مالی سیلاب نقش آفرینی کرد.

محسن اسدی، مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان نیز گفت: به دلیل نفوذ پذیری زیاد خاک در مناطق کوهستانی و سطح بالای آب در این مناطق، بارش‌ های اخیر می‌ تواند باعث تغذیه قنوات در مناطق کوهستانی و مرتفع شوند و آب دهی آن‌ ها را افزایش دهند.

وی خاطر نشان کرد: اما به علت اینکه عمق سطح برخورد آب در دشت‌ ها، خصوصا دشت‌ های شمالی استان زیاد است و گاهی تا ۱۰۰ یا ۱۵۰ متر هم می‌ رسد، تاثیر این بارش‌ ها را بر روی ذخیره آب در چاه‌ هایی که در دشت‌ ها واقع شده اند، در کوتاه مدت مشاهده نمی‌ کنیم.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان، نیز بیان کرد: به عبارت دیگر آب در بارندگی‌ های سیل آسا، بیشتر در سطح جاری است و فرصت اینکه دشت‌ ها را تغذیه کند، ندارد و اغلب به صورت روان آب از دسترس خارج شده و در تالاب‌ ها جمع می‌شود.

به گفته اسدی، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری اقداماتی را در خصوص تغذیه آبخوان‌ ها در سطح استان کرمان انجام داده است؛ اما آب منطقه‌ ای نیز با احداث سدهای مخزنی از سیلاب‌ های مخرب جلوگیری می‌ کند و آب ذخیره شده را به صورت تنظیم شده برای مصارف شرب، صنعت و کشاورزی در اختیار بهره برداران قرار می‌ دهد.

وی بیان کرد: در سطح استان کرمان ۴ سد جیرفت، سد نساء بم، سد تنگوئیه سیرجان و سد بافت وارد مدار بهره برداری شده اند و آب سیلاب‌ را ذخیره می‌ کنند و در مواقع لزوم در اختیار بهره برداران قرار می‌ دهند.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان، عنوان کرد: سد قدرونی راور نیز مراحل آخر کار خود را طی می‌ کند و به زودی به مرحله بهره برداری می‌ رسد و در منطقه رابر نیز سد شهیدان امیرتیموری در دست احداث است.

محسن اسدی یادآور شد: به کمبود آب در استان کرمان، تعریف منابع آب جدید و یا حفر چاه جدید و یا قنات برای کشاورزی در دشت‌ ها سال ها ممنوع شده است؛ بنابراین مجوز حفر قنات و چاه داده نمی‌ شود.

وی افزود: اقداماتی که برای بهره وری آب سیلاب‌ ها انجام می‌ شود، نباید به گونه‌ ای باشد که باعث تخریب محیط زیست شود؛ بلکه باید طوری برنامه ریزی کرد که به مصرف بهینه آب کمک شود. نه اینکه باعث تخریب طبیعت پائین دست شود.

تبدیل تهدید سیل به فرصت

حمید علیدادی سلیمانی، معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه‌ ای کرمان اظهار داشت: مجموعا طی بارندگی‌های اخیر، ۲۳ میلیون متر مکعب به حجم قبلی سدها اضافه شد، که از این میزان، به سد مخزنی جیرفت ۲۰ میلیون متر مکعب، به سد مخزنی سیرجان ۲ میلیون متر مکعب و به سد مخزنی بافت یک میلیون متر مکعب آب افزوده شد.

وی بیان کرد: هم اکنون حجم فعلی آب سدهای استان کرمان، معادل ۵۰ درصد ظرفیت مخزن پرشدگی دارند، که قبل از بارندگی های اخیر، میانگین پر شدگی آب ۴ سد، ۴۵ درصد بود.

معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه‌ ای کرمان، ابراز داشت: این بار بارندگی‌ ها در بالا دست سدها کمتر اتفاق افتاد، به عنوان مثال: در دشت رفسنجان و زرند، بارندگی ها قابل توجه بود که به صورت روان آب در دشت‌ ها جاری شد.

علیدادی سلیمانی افزود: بارندگی اخیر در فصل تابستان که معروف به مونسون می‌ باشد، به صورت نقطه‌ ای و با شدت زیاد و زمان کم اتفاق می‌ افتد، که همین امر باعث خسارت می‌ شود؛ اما بارندگی‌ های زمستانه با مقیاس وسیع‌ تر، زمان طولانی‌ تر و اغلب در مناطق کوهستانی و بالا دست سدها اتفاق می‌ افتد، که سفره‌ های آب زیر زمینی بیشتر از آن‌ ها منتفع خواهند شد.

وی درباره نیاز استان کرمان به سد با توجه به بارش‌ های سیل آسای چند سال اخیر گفت: به سد جدید در استان کرمان نیاز نداریم؛ چرا که مطالعات احداث سدها بر اساس آورد رودخانه‌ های دائمی و اندازه گیری‌ های ایستگاه‌ های هیدرومتری و محاسبات دقیق انجام می‌ پذیرد، که در حال حاضر، پتانسیل احداث سد جدیدی در استان کرمان قابل تصور نیست.

معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه‌ ای کرمان، درباره راهکارها برای بهره وری از آب سیلاب در نقاط مختلف استان کرمان گفت: تکمیل مطالعات رودخانه‌ ها و تعیین حریم و رفع تصرفات، طرح جامع سیلاب، پهنه بندی خطر سیلاب برای شهرستان‌ های استان، احداث طرح های تغذیه مصنوعی و کنترل سیل الزامی است.

علیدادی سلیمانی با بیان اینکه برای اجرای طرح های بیان شده به اعتبار نیاز داریم، تصریح کرد: با چنین روش‌ هایی می‌ توان خطر تهدید سیل‌ ها را به فرصت برای تغذیه بهتر دشت‌ ها و منابع آب تبدیل کرد.