سینما برای پرداختن به خانواده به رنسانس نیاز دارد

به گزارش گروه علمی-فناوری خبرگزاری سلامت(طبنا) نشست «راهکارهای تقویت تحکیم خانواده در فرایند جهانی شدن و ضرورت ارائه الگوی خانواده ایرانی اسلامی»، از سلسله نشست‌های جشنواره فیلم حوا صبح امروز (پنج‌شنبه، ۲۲ تیرماه) در سینما فرهنگ برگزار شد.

رضا پورحسین استاد دانشگاه، توفیق شومان از کشور لبنان، زینب الملا السلطانی از کشور عراق، احسان قابیل از کشور ترکیه و قادر آشنا معاون توسعه فناوری‌ و مطالعات سینمایی، سخنرانان این نشست بودند که اجرای آن برعهده فضه‌سادات حسینی بود.

در ابتدا، زینب الملا السلطانی از کشور عراق گفت: هیچ‌گونه بخشیدن و ابداع و کارآفرینی بدون تمکین امکان ندارد؛ تمکین یعنی اینکه قدرت پیروزی و ظفر بر کاری وجود داشته باشد؛ همان چیزی که خداوند به انسان عطا کرده است.

او با بیان اینکه بحث تمکین به‌معنی داشتن آگاهی، مسئولیت و توانایی برای انجام امور شخصی و جامعه است؛ همان‌چیزی که اسلام به او عطا کرده است البته یک گروه تندرو افراطی در جامعه اسلامی تلاش دارد نقش زن را ضعیف نشان دهد، درحالی که این برخلاف آموزه‌های اسلامی است.

این استاد دانشگاه عراق تصریح کرد: برخی آزادی غیرمنضبط و غیرلازم و غیرواجب را تبلیغ می‌کنند که تعبیر اشتباهی از آزادی است و اشتباه ترجمه می‌شود و آزادی بی‌حصر را تبلیغ می‌کند که مخرب است. آزادی در دو نوع فردی و اجتماعی است؛ مفهوم آزادی و مسئولیت‌پذیری از هم جدا نیستند چراکه وقتی فکر و عقل حرف اول را می‌زند، باید کارهای معقولانه انجام داد. همه ما می‌دانیم امروزه جایگاه زن و خانواده مورد هجوم است تا جایگاه آن را بگیرند و زن را موجودی وابسته بدانند.

السلطانی جایگاه زن در اسلام را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: ما باید به‌نقش زن به‌عنوان یک انسان و مسئول تربیت نسل آینده بپردازیم و بدانیم جایگاه زن در اسلام یک جایگاه رفیع بوده است و درباره حقوق زنان که از آن‌ها گرفته شده است در مجامع بین‌المللی صحبت کنیم.

او ادامه داد: تکنولوژی‌های نوین، رسانه و سینما در جوامع غربی نقش اصلی تربیت را عهده‌دار شده‌اند درحالی که این برخلاف آموزه‌های اسلامی است؛ برای این‌کار وزارت آموزش و پرورش و فرهنگ باید اهتمام کند و آموزه‌های دینی را به‌درستی بروز و ظهور دهد. در نهایت خواهش می‌کنیم صاحب‌نظران بین‌المللی به‌ نقش زن بپردازند و بدانند این نقش باعث رشد انسان خواهد شد.

توفیق شومان از کشور لبنان دیگر سخنران این نشست بود که به دلیل برگزاری جشنواره حوا از مسئولان قدردانی کرد و گفت: بحث من مربوط به فلسفه و دین است؛ فلسفه و دین دو بحث جدایی‌ناپذیر و در تکامل یکدیگر هستند همان‌طوری که افلاطون، سقراط و ارسطو درباره خانواده سخنان ارزشمندی داشته‌اند.

این استاد روزنامه‌نگاری لبنانی تصریح کرد: دیدگاه‌های کنونی غربی درباره تربیت، دیدگاه‌هایی کاملا به اشتباه رفته و منحرف است. فیلسوفان معتقدند انسان باید در خانواده مفاهیم را فهم کند.

توفیق شومان در ادامه به تشریح جایگاه خانواده در دین پرداخت و گفت: خانواده در مسیحیت بسیار مقدس و مفهومی ابدی است. حتی در ولنتاین خانواده مقدس بوده است که امروز به‌انحراف رفته است. در آیات قرآن تصریح شده از نفس شما زوجه‌ای خلق کرده‌ایم که در کنار او به آرامش برسید، در هیچ دینی خانواده چنین زیبا توصیف نشده است.

این استاد رسانه، تاکید اسلام بر حفظ خانواده را مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد: آن ‌چیزی که در غرب رخ می‌دهد مفاهیم، را از ابعاد انسانی خارج می‌کند. در واقع وقتی رفتار غربی‌ها را نگاه کنیم تنها پیرامون اقتصاد است یعنی انسان چقدر هزینه و چقدر مصرف کرده است و اینجا گویی شخصیت انسان جایگاهی ندارد.

او نگاه غرب به خانواده را خلاف فلسفه، دین و اخلاق دانست و تصریح کرد: ما با این دیدگاه با افرادی روبرو هستیم که هیچ‌گونه احساس، اخلاق و محبتی در برابر خانواده ندارد. آن‌ها خانواده را به ارضای شهوت و لذت بردن تقلیل می‌دهند تا جایی که می‌گویند بچه‌دار نشوید و از زندگی‌تان لذت ببرید.

توفیق شومان نگاه غرب به زن و خانواده را خالی از اخلاق دانست و تاکید کرد: افکار اساسی انسان‌ها مبتنی بر هنر شکل می‌گیرد؛ این برای همه افراد صدق می‌کند. بیشتر فکر مردم از رسانه و یا موسیقی شکل می‌گیرد لذا برای جلوگیری از این هجوم فرهنگی باید به نقش سینما و موسیقی آگاه باشیم، چون این ابزار بیشتر در ذهن می‌ماند.

در ادامه، احسان قابیل فیلم‌نامه‌نویس، منتقد و کارگردان سینما از کشور ترکیه با بیان اینکه ایران سرزمین جشنواره‌ها، فیلم و سینماست، گفت: ایران زبان سینما را در اختیار دارد و آن را برای اسلام و پیشرفت شعائر اسلامی مورد استفاده قرار می‌دهد. مضمون اصلی این جشنواره زن و خانواده است و برای ما که در جهان کنونی زندگی می‌کنیم، مفهوم مهمی است.

او تصریح کرد: همان‌طور که می‌دانیم مدیوم سینما، مدیومی به‌شدت انسانی است که می‌تواند در زمینه‌های انسانی، خانوادگی پیرامون محبت و عشق مبانی انسانی کاربرد داشته باشد و معنا را خیلی سریع به مخاطب منتقل کند. سینما و یا حتی برخی از شبکه‌ها دو وجهی هستند؛ از یک وجه می‌توانند روابط نامشروع را رواج دهند اما از طرفی می‌تواند به‌نکات روانشناسانه و وجودبخش بپردازد و مسائل وحیانی را مطرح کند که کاملا با وجود انسان مرتبط است.

احسان قابیل به مفاهیم آزادی و دموکراسی اشاره کرد و گفت: در دنیایی زندگی می‌کنیم که مفاهیم آزادی و دموکراسی در آن مطرح است و تبلیغش می‌کند انگار ما حق داریم و می‌توانیم هرچیزی را بگوییم و هرکاری بکنیم درحالی که به‌نظرم ما باید یک‌سری چارچوب‌های انسانی را رعایت کنیم. ما برای انتخاب راه خودمان آزاد هستیم؛ یا می‌توانیم راه ارزشمند را انتخاب کنیم و یا اینکه به‌سمت راهی برویم که آزادی بی‌مرز است اما انتهای این آزادی کجاست؟

این فیلمساز اهل ترکیه خاطرنشان کرد: ما در مقابل یک مدیوم زیباشناسانه یعنی سینما قرار داریم؛ من انتخاب می‌کنم که دنباله‌روی کدام مدیوم باشم، آن مدیومی که نمونه‌های آن در وجود و ارزش‌های بالای انسانیت باشد.

قادر آشنا سخنران دیگر این نشست با محوریت زن و خانواده، درباره جهانی شدن و ارائه الگوها به‌بحث‌ پرداخت و گفت: در فرهنگ اسلامی و ایرانی زن رکن خانواده است؛ خانواده نهاد بی‌بدیلی در جامعه است. زن در دوره ورود اسلام و در شرایطی که زن و دختر مایه‌ی ننگ دانسته می‌شدند، با آمدن اسلام حرمت و جایگاه پیدا کرد.

معاون توسعه فناوری‌ و مطالعات سینمایی با تاکید براینکه زن در نگاه اسلامی و ایرانی رکن اساسی و موتورمحرک جامعه است، افزود: امام(ره) رهبر انقلاب بارها جایگاه زن و خانواده را مورد تاکید قرار داده‌اند. حقیقتا انقلاب اسلامی را بدون نام امام(ره) نمی‌توانیم بشناسیم، ایشان درباره جایگاه زن می‌فرمایند: اگر زنان شجاع و انسان‌ساز از ملت‌ها گرفته شوند، ملت‌ها با شکست روبرو خواهند شد و از دامن زن است که مرد به معراج می‌رود؛ لذا انقلاب اسلامی با این نگاه به زن می‌پردازد.

او به تشریح پیشرفت و نقش‌آفرینی زنان امروز در ایران پرداخت و عنوان کرد: در ایران زنان زیادی وجود داشته و دارند که در جایگاه وزارت، قاضی، استاد دانشگاه، خلبان و… فعالیت‌ می‌کنند.

آشنا عنوان کرد: ما در خانواده سه‌ساحت تشکیل خانواده یعنی ازدواج، دوم اعضای خانواده یعنی پدر و مادر و فرزندان و سپس نقش‌آفرینی خانواده را داریم.

او اندیشه‌های لیبرالیسم را مورد بررسی قرار داد و با بیان اینکه در اندیشه لیبرالیسم خانواده بر سه پایه روابط جنسی، تولید مثل و خانواده وابسته است، تاکید کرد: ما براین باوریم ازدواج یک ارزش است؛ ازدواج از نگاه اسلام برای آرامش و دوستی و محبت است. ما معتقدیم پدر و مادر خانواده در خانواده نقش مهم دارند؛ نقش پدر نقش آقایی و مدیریت و نقش مادر نقش تربیتی است اما در غرب و اندیشه لیبرالیسم نگاه تولید مثل است. یعنی خانواده بمب‌باران شده و فرزند جایگاه خودش را ندارد.

معاون توسعه فناوری‌ و مطالعات سینمایی بیان کرد: علیرغم اینکه در مواردی در اقتصادآزاد شاید موافق اندیشه‌های غربی باشیم اما ما در حوزه فرهنگ در تضاد و تقابل با فرهنگ غربی هستیم. آن‌ها انسان را از انسانیت بیزار و بی‌گانه می‌کنند بنابراین در این شرایط یا باید در مقابل فرهنگ غرب تسلیم شویم، یا مقابله و مدیریت کنیم.

آشنا بازگشت به اندیشه‌های دینی و قرآنی را برای حفظ خانواده مهم دانست و ادامه داد: تکنولوژی جهان را به‌هم پیچانده است اما برای اینکه در برابر این هجمه بی‌امان خانواده‌ها حفظ شوند باید به نسخه قرآنی برگردیم و به والدین احترام بگذاریم.

رضا پورحسین در بخش پایانی این نشست در سخنانی گفت: می‌دانیم که امروز خانواده در سطح جهان و در ایران در تهدید به‌سر می‌برد. به‌شکل علمی عرض می‌کنم هرچند این نکته پژوهشی نیست که رویکرد سینما به موضوع زن و خانواده به‌سمت گسست بوده است.

او سینما را مخرب‌ترین ابزار در دست سوداگران اقتصادی معرفی و تاکید کرد: سینما در رتبه یک تخریب خانواده در جهان است ما نیز باید از همان‌جا شروع کنیم، یعنی از نمایش.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: متغیرهای زیادی در گسست‌های خانواده نقش دارند و فردگرایی از مهم‌ترین‌های آن است. اگر دولت‌ها در مسیر فردگرایی باشند درشرایطی دیگر بخش‌ها در مسیر جمع‌گرایی، چیزی درست نمی‌شود.

پورحسین فرهنگ ایرانی و اسلامی را در جهت دعوت به جمع‌گرایی دانست و افزود: فردگرایی مهم‌ترین عامل تخریب خانواده است که مهم‌ترین عامل این فردگرایی اقتصاد و شتاب فناوری و جهانی شدن و تغییر سبک زندگی و دور شدن از خود فردی و اجتماعی است و راه‌حل برون‌رفت از آن بازگشت به خویشتن و هویت است.

او با طرح این پرسش که آیا سینما ما را به رگه‌های اصیل رهنمود می‌کند، گفت: مهم‌ترین مسئله در این مسیر از بین رفتن خرده.فرهنگ‌ها و ادبیات‌های منطقه‌ی به‌بهانه ادبیات، تجارت و حتی صلح جهانی است؛ جنگ برای صلح صورت می‌گیرد. این وضعیت متوحش دنیای امروز است و سینما در خدمت این وضعیت است.

این استاد دانشگاه سینما را تابعی از سیاست‌های کلان جهان دانست و ادامه داد: بهترین کاری که با ابزار سینما می‌توانیم انجام دهیم، افشای رسانه‌ای فعالیت‌های ضدخانواده و افشای رسانه‌ای علیه غرب است. یعنی رفتارهای آن‌ها را بیان کنیم. سواد رسانه‌ای امروز یعنی ما از پشت صحنه‌ی دنیای رسانه‌ای و اقتصادی و هژمونی قدرت غرب مطلع شویم.

پورحسین‌ انفعال انسان معاصر در برابر رسانه‌ را در تاریخ بی‌مانند خواند و تصریح کرد: علت این مسئله سیاست‌های کلان است که چنین روندی را می‌پسندد. غرب خانواده تراز خود را به‌درستی معرفی می‌کند و ما نیز باید خانواده تراز فرهنگ ایرانی اسلامی را تبلیغ کنیم.

او بهره‌گیری از ابراز هنر در معرفی و تبلیغ خانواده را مهم و تاثیرگذار دانست و عنوان کرد: انسان فطرتا حقیقت‌جوست، پس حرف از خانواده چون براساس فطرت است، اثرگذار خواهد بود. ذات سینما و نمایش، بازسازی است و از طرفی با افشای رسانه‌ای هم هشدار می‌دهیم و هم دعوت به‌سمت خانواده صورت می‌گیرد.

این استاد دانشگاه برگزاری نشست‌های علمی را مهم دانست و با بیان اینکه حتما باید اتصال میان جریان علمی و سینمایی صورت گیرد، گفت: سینما برای پرداختن به خانواده به تکان‌خوردن نیاز دارد که با پژوهش محقق می‌شود؛ در این زمینه درباره خانواده به رنسانس سیاسی که فنی و محتوایی باشد، نیاز داریم.