دانشمندان با بررسی فعالیت مغز در زمان درکهای ناگهانی نشان دادند که این لحظات میتوانند یادگیری را عمیقتر و حافظه را ماندگارتر کنند؛ تجربهای که در آن مغز همزمان درگیر هیجان، احساس و ثبت دانش میشود.
به گزارش خبرگزاری سلامت _ طبنا گیلان : پژوهشگران علوم اعصاب در مطالعهای تازه توانستند راز «درکهای ناگهانی ذهن» را آشکار کنند؛ همان لحظاتی که ناگهان راهحل یک مسئله یا ایدهای تازه در ذهن جرقه میزند و احساس روشنی و اطمینان همراه با شادی در انسان ایجاد میشود. یافتهها نشان میدهد مغز در این زمان به شکلی هماهنگ و ویژه عمل میکند و این هماهنگی، باعث ماندگاری بیشتر آن آگاهی در حافظه میشود.
ماکسی بکر، عصبشناس دانشگاه دوک، که سالها دربارهی سازوکار فکری بینش پژوهش کرده، میگوید: «برخی ایدهها میتوانند شیوهی اندیشیدن ما را بهکلی دگرگون کنند. پرسش من همیشه این بود که مغز چطور چنین جهشهایی در درک را ایجاد میکند؟»
او و تیمش در دانشگاه هومبولت برلین با استفاده از آزمایشهای تصویربرداری مغزی (fMRI) نشان دادند که در لحظهی شکلگیری یک درک ناگهانی، سه بخش از مغز بهطور همزمان فعال میشوند: قشر بینایی و آهیانهای پایینی (VOTC) که مسئول تشخیص الگوهاست، آمیگدال که احساسات را پردازش میکند، و هیپوکامپ که در شکلگیری حافظه نقش اساسی دارد.
برای بررسی این پدیده، شرکتکنندگان تصاویری به نام «تصاویر مونی» را مشاهده کردند؛ تصاویری سیاهوسفید و انتزاعی که در نگاه نخست نامفهوماند اما پس از چند ثانیه، مغز میتواند الگوی پنهان در آنها را شناسایی کند. همان لحظهای که تصویر از حالت مبهم به وضوح تبدیل میشود، فرد احساس ناگهانیِ درک یا بینش را تجربه میکند.
بکر و همکارانش دریافتند هرچه فعالیت در نواحی یادشده بیشتر باشد، احتمال یادآوری دقیقتر تصویر چند روز بعد افزایش مییابد. به بیان دیگر، مغز درکهای ناگهانی را نهتنها با هیجان و احساس مثبت همراه میکند بلکه آنها را در حافظه بلندمدت نیز پایدارتر نگه میدارد.
این پژوهش همچنین نشان داد تجربهی بینش میتواند با حس لذت و اعتماد همراه باشد، اما این حس لزوماً به معنای درست بودن ایده نیست. شرکتکنندگان در بیش از نیمی از موارد، تصاویری را که به اشتباه شناسایی کرده بودند نیز با همان حس «درک ناگهانی» گزارش دادند. بکر تأکید میکند: «این نشان میدهد احساس روشن شدن ذهن، همیشه به معنای رسیدن به پاسخ درست نیست.»
دانشمندان میگویند تجربهی درکهای ناگهانی فقط مختص نوابغی چون ارشمیدس یا اینشتین نیست. در زندگی روزمره، انسانها هنگام حل مسئله، گفتوگو، یا حتی در لحظههای سکوت ذهنی نیز ممکن است چنین جهشهای فکری را تجربه کنند.
به گفتهی جان کونیوس، عصبشناس و پژوهشگر حوزهی یادگیری، این پدیده میتواند در آموزش نیز کاربرد داشته باشد: «وقتی دانشآموز خودش به فهمی تازه میرسد، یادگیری برایش ماندگارتر میشود. این تجربه نهتنها به حافظه کمک میکند بلکه انگیزهی یادگیری را هم تقویت میکند.»
یافتههای جدید نشان میدهد که درکهای ناگهانی ذهن، فقط جرقهای الهامبخش نیستند، بلکه بخشی کلیدی از نحوهی یادگیری، خلاقیت و حافظه در مغز انسان را شکل میدهند.
نظر شما