معرفی برگزیدگان کنگره ملی شعر «دفاع مقدس»

غلامعلی حدادعادل، مشاور عالی رهبر معظم انقلاب و رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در مراسم اختتامیه بیست و چهارمین کنگره ملی شعر دفاع مقدس با تأکید بر اینکه باید از هنر در حوزه زبان برای دفاع از انقلاب و دفاع مقدس و مقاومت استفاده کنیم، افزود: استفاده از شعر فاخر در دفاع از انقلاب گامی مؤثر در مسیر جهاد تبیین است. با شعر است که می‌توان به نحو دلنشین حقایق انقلاب را تبیین کرد و جوانان را برانگیخت. شعر فارسی همیشه انگیزاننده بود و انگیزه ایجاد می‌کرده است.

وی با تأکید بر اینکه با زبان شعر فاخر بسیاری از کارها می‌توان انجام داد، گفت: امروز جهاد تبیین پادزهر توطئه تحریف است و شعر ابزار مناسبی برای جهاد تبیین به شمار می‌رود.

حدادعادل در ادامه سخنان خود با بیان اینکه هر انقلاب راستین سبب تحول و دگرگونی در زبان و ادب خواهد شد، گفت: زبان یک امر اجتماعی است و با تحولات اجتماعی تحول می‌پذیرد. انقلاب یک تحول اجتماعی عظیم و اصیل است و طبیعی است که هر انقلابی در پی خود یک تحول زبانی و ادبی در پی داشته باشد، البته باید بدانیم بین انقلاب و کودتا فرق است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: کودتاها معمولاً باعث رفتن اشخاصی و آمدن اشخاص دیگر می‌شود، در کودتاها افراد عوض می‌شوند اما جامعه سر جای خودش است و مردم می‌مانند. این امر باعث تحول در ادبیات نمی‌شود. برخی اوقات کودتاها حداکثر به تغییر رژیم و نظام سیاسی منجر می‌شود ولی خبری از تحول اجتماعی نیست اما انقلاب‌ها از متن جامعه می‌جوشد و به تحول سیاسی می‌انجامد و انقلاب ما چنین انقلابی بود و قطعاً انتظار این بود که به تحولی در زبان و ادبیات منجر شود که چنین نیز شد.

وی بیان کرد: اگر کسی سال اول پیروزی انقلاب چنین وعده‌ای می‌داد و پیش‌بینی می‌کرد شاید بسیاری باور نمی‌کردند اما امروز که ۴۴ سال از انقلاب را پشت سر گذاشته‌ایم، می‌توان به کارنامه درخشان ادبیات انقلاب نظر کنیم و آن را برهانی بر صحت این سخن بدانیم.

حدادعادل با بیان اینکه انقلاب مشروطه باعث تحول در زبان و ادبیات شد، افزود: مشروطه دو آرمان را تعقیب می‌کرد؛ یکی آرمان تجدد از طریق روشنفکران و دیگری آرمان عدالت از طریق توده مردم. مردم مجلس شورا را که دستاورد مشروطه بود، عدالت‌خانه می‌نامیدند. توده‌های مردم وارد انقلاب مشروطه شدند، بیشتر به امید عدالت که یک مفهوم اسلامی و انسانی بود.

مشاور عالی رهبر معظم انقلاب با یادآوری اینکه روشنفکران از طریق مشروطه تجدد را جست‌وجو می‌کردند، گفت: بعد از پیروزی انقلاب مشروطه رگه تجددخواهی بر رگه عدالت‌خواهی غلبه کرد. مراجع دینی توده‌های مردم را دعوت کردند و با حضور آن‌ها مشروطه به پیروزی رسید و بعد به دست سکولارها افتاد که از حکومت و حاکمیت دینی فرار می‌کردند، اما مشروطه با همه این احوال مفاهیم تجدد را وارد زبان و ادبیات کرد. یکی از آن‌ها مفهوم وطن بود که در شعر مشروطه رواج دارد اما کودتای سوم اسفند رضاخان تحولی در زبان و ادبیات ایجاد نکرد؛ یعنی آن زبانی که قبل بود، بعد هم بود زیرا آن یک کودتا بود.

وی تأکید کرد: انقلاب اسلامی ادبیات نوینی به وجود آورد و تحول اساسی هم در زبان هم در ادبیات و در نهایت در واژگان ایجاد شد. واژگانی که در این ۴۴ سال بر زبان‌ها و قلم‌ها جاری شده و واژگانی نبوده است که قبلاً رواج داشته باشد .درست است در کتاب‌های لغت بوده است و گاهی ادبای بزرگ هم ممکن است در نوشته‌های خود به کار برند ولی در زبان مردم نبود.

حدادعادل، واژه انقلاب، مستضعف، مستکبر، جهاد، شهادت، شهید، جانباز، آزاده، ایثارگر، حماسه، مقاومت و غیره را از جمله این واژگان عنوان کرد که به برکت انقلاب مردمی شده‌اند و استفاده از آن‌ها طبیعی و عادی شده‌اند و سپس ادامه داد: این تحول در ادبیات هم در شعر و هم در نثر و هم داستان‎‌های کوتاه و بلند بوده است و این چندین هزار کتاب که امروز در فضای اسلامی و انقلابی با مضامین معنوی، ملی و حماسی در دامن انقلاب پدید آمده، تحولی است که انقلاب در ادبیات به وجود آورده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی یک گونه برجسته در ادبیات ما شده است، افزود: ما چند هزار کتاب در حوزه دفاع مقدس و انقلاب داریم و از نظر ادبی در شعر هم تحول بیشتر از نثر بوده است.

وی با تصریح اینکه یکی از تأثیرات انقلاب در شعر فارسی التزام بیشتر به وزن و عروض است، گفت: شعر انقلاب به این مسائل التزام بیشتری دارد و به شعر موزون و کهن از نظر قالب و وزن نزدیکی دارد اما شعر انقلاب در عین وزن و قافیه از نظر زبان پیراسته‌تر و پالایش‌یافته‌تر شده است یعنی زبان شعر انقلاب زبان شسته و رفته، فاخر، استوار و سالم شده است که نمونه آن را در شعر قزوه شنیدیم.

وی با تصریح اینکه مهم‌تر از این تحول زبانی، آن تعالی است که در مضامین شعر انقلاب پدید آمده و شعر انقلاب مضمونی معنوی، الهی، مردمی و ملی پیدا کرده است، افزود: شعر انقلاب، شعر سخیف و پلید را نمی‌پذیرد و نمی‌پسندد.

حدادعادل با بیان اینکه امروز با گذشت ۴۴ سال از انقلاب اسلامی، دشمنی دشمنان فزونی یافته است لذا استفاده هرچه بیشتر از هنر و ادبیات ضرورت بیشتر یافته است، گفت: ادبیات عبارت است از هنری شدن زبان و وقتی زبان هنری می‌شود و در جامعه هنر عرضه می‎‌شود، به آن ادبیات می‌گویند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی همچنین گفت: انتخاب شیراز به عنوان مرکز ثابت برگزاری این جشنواره در چهار دوره اخیر، انتخابی شایسته است زیرا این شهر به خصوصیات فراوانی به ویژه به شعر و ادب نام بردار است.

وی با بیان اینکه باید شکرگزار نعمت وجود حافظ و سعدی باشیم، افزود: اگر روزی همه آثار ادبی نو و کهن ما محو و نابود شود و از دسترس ما خارج شود و فقط آثار حافظ و سعدی باقی بماند، دوباره می‌توان کاخ بلند زبان و ادبیات فارسی را با آنچه از سعدی و حافظ به جا مانده است، بنا کرد.

حدادعادل با بیان اینکه باید بدانیم چه گوهری در خاک شیراز نهفته است، گفت: بی‌اغراق بیش از ۷۰ سال است که خواننده شعر حافظ هستم و در پاییز امسال دو بار همه دیوان حافظ از آغاز تا پایان با درنگ تک تک ابیات خوانده‌ام و هنوز مشتاق خواندن بیشتر هستم.