سرپرست شبکه دامپزشکی شهرستان کرمان با اشاره به اینکه بیماری تب برفکی می تواند خسارت اقتصادی قابل توجهی وارد کند، در خصوص بروز این بیماری هشدار داد و گفت: بیماری تب برفکی یکی از بیماری های مهم ویروسی و واگیردار دام های اهلی و وحشی است که به آسانی منتشر می شود و می تواند خسارت اقتصادی قابل توجهی به دامداری ها و گاوداری ها وارد کند.
به گزارش خبرگزاری سلامت(طبنا) از کرمان؛ بیماری تب برفکی یک بیماری احتمالا کشنده و بسیار عفونی است که حیوان های سُم دار را درگیر می کند.
بیماری تب برفکی چیست؟
این بیماری که گاهی بیماری سُم و دهان نامیده می شود، از طریق تعدادی از نشانه ها از جمله تب بالا، تاول های دهان و لنگیدن خود را نشان می‌دهد.
این ویروس بسیار عفونی است و بیشتر از راه تماس مستقیم با حیوان آلوده منتقل می شود.
اما کارشناسان همچنین هشدار می دهند، که این بیماری می تواند به طور غیرمستقیم از طریق ابزار، وسایل نقلیه، اشخاص، لباس ها، گِل، رختخواب و هر وسیله دیگری که با حیوانات آلوده در تماس بوده است به حیوانات منتقل شود.
بیماری تب برفکی یک بیماری بسیار عفونی و بشدت واگیر دام می باشد، که به لحاظ شدت خسارات اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامین بهداشت و تولید دام و فراورده های دامی محسوب می گردد.
این بیماری سبب کاهش شدید تولید دام شده و نقش اساسی در تجارت دام و فراورده های خام دارد. تقریباً تمامی دام های زوج سم از جمله گونه های نشخوارکنندگان اهلی نظیر گاو، گاومیش، گوسفند و بز مورد هدف ویروس عامل بیماری قرار می گیرند.
شدت واگیری در دامهای حساس بسیار بالا ( ۱۰۰% ) بوده ولی میزان مرگ و میر پائین و عمدتاً دام های جوان را در برمی گیرد.
ویروس عامل بیماری از جنس پیکورنا ویروس ها بوده، که در این جنس ۷ سروتایپ بنام های Asia ۱ – C – A – O و سوشهــای آفریقائـی و SAT ۳ – SAT ۲ – SAT ۱ قرار دارنـد.
ماهیـت این ویروس که از نوع RNA ویروس می باشد، تغییرات شدید آنتی ژنتیکی Antigenic Variants است که همواره در مناطقی که بیماری به فرم آندمیک حضور دارد، سبب پیدایش وایانت های جدید ( تغییرات کم آنتی ژنتیکی ) و حتی بوجود آمدن ساب تایپ های جدید در هر سویه ( تغییرات آنتی ژنتیکی بالا ۱۵% ) می شوند .
از جمله عوامل بروز این رخداد درمناطق آلوده به ویروس تب برفکی یکی ماهیت ویروس و دیگری چرخش ویروس در جمعیت های دامی دارای سطوح ایمنی متفاوت ناشی از ناهمگونی و همزمان نبودن مایه کوبی در آنهاست که شرایط ایجاد موتاسیون را برای ویروس فراهم می سازد.
در بین ویروس های ۷ گانه بیماری تب برفکی، تیپ A بیشترین زمینه تغییرپذیری و ایجاد واریانت های جدید را از خود نشان داده و در سال های اخیر حداقل ۳ واریانت تائید شده از تیپ A تب برفکی در ایران علاوه بر تیپ A۲۲ که سالها از ثبات بیشتری درخوردار بوده شناسائی گردیده است ] A ۹۶ – A۹۹( این تحت سویه از سوی موسسه رازی تحت عنوان A۲۰۰ شناسائی و نام گذاری گردید ) A۸۷ [. سایر تیپ های ویروس از جمله O و Asia I تغییر پذیری کمترو محدودتری دارند.
اگر چه در بین آنها برخی شدت زیادتر و برخی شدت کمتری دارند و بدین لحاظ در زمان استفاده از ویروس های جدا شده، حدت و شدت بیماری زائی آنها بایستی کنترل و همواره ویروسی در واکسن بکار گرفته شود، که در بین ویروس های شایع ، بیشترین شدت بیماریزائی را داشته باشد.
آیا بیماری تب برفکی میتواند انسان را مبتلا کند؟
اگرچه بیماری تب برفکی می تواند از حیوان ها به انسان منتقل شود، اما این مورد بسیار نادر است.
آخرین نمونه انسانی گزارش شده در بریتانیا مربوط به سال ۱۹۶۶ میلادی بود. این بیماری در انسان در موارد بسیار نادری که رخ داده، خفیف و کوتاه مدت بوده است و نیازی به درمان پزشکی ندارد.
بیماری تب برفکی بیشتر مواقع با بیماری دست، پا و دهان اشتباه گرفته می شود، که یک بیماری رایج دوران کودکی است که میتواند بزرگسالان را نیز درگیر کند.
اهمیت بیماری :
مقاومت ویروسهای بیماری تب برفکی در شرایط محیطی وهمچنین شدت ضایعات و علائم کلینیکی بیماری در گاوهای نژاد خالص و پرتولید از جمله گاوهای هلشتاین و دورگ همراه با خسارات جبران ناپذیر و غیرقابل بازگشت ورم پستان – کوری پستان که کاهش شدید شیر و در مواقعی قطع تولید شیر را بهمراه دارد.
در کنار سایر عوارض از جمله سقط جنین و ضایعات غیرقابل جبران دستگاه تولید مثل و تخمدانها( ناباروری) به همراه هزینه های کلان درمان دامهای مبتلاء( عفونت های ثانویه) و در مواقعی غیراقتصادی شدن دام مبتلاء در اثر شدت ضایعات و همچنین تلفات دامهای جوان و شیرخوار سبب شده است.
این بیماری به همراه سایر فاکتورهای از جمله سرعت انتشار و شدت عفونت زائی، جزء مهمترین بیماری های ویروسی دام محسوب گردیده و در رده اولین بیماری گروه های گروه A (طبقه بندی بیماریهای دفتر بین الملل بیماریهای واگیر دام ) قرار گیرد.
در کشور ما نیز این بیماری مهمترین عامل تهدید کننده سرمایه دامی و تولیدات دامی و اولین بیماری دامی جدول مبارزه با بیماریهای دام محسوب می گردد.
راه های انتقال بیمار :
ویروس بیماری تب برفکی از راه های مستقیم و غیر مستقیم بشرح زیر انتقال می یابد.
روش انتقال مستقیم :
مهمترین و اصلی ترین روش انتقال و انتشار بیماری بخصوص در کشورهای که بیماری به فرم بومی حضور داشته و اپیدمی های منطقه ای و یا وسیع دارند ، انتقال به روش مستقیم یعنی تماس دام آلوده با دام حساس می باشد.
دامهای مبتلا دارای علائم کلینیکی بیماری ، خصوصاً در مراحل اولیه و فاز تب دار ویروس را از طریق انتشار همراه با هوای تنفس به دام در تماس انتقال داده و سبب بروز بیماری در دام حساس میگردند. به لحاظ وجود مقادیر بسیار زیاد ویروس در ترشحات و هوای تنفسی دامهای آلوده خصوصاً قبل از بروز علائم بالینی ، انتقال مستقیم از دام آلوده به دام سالم بسرعت و سریع اتفاق می افتد و بعنوان راه انتقال اولیه بیماری در گله محسوب می گردد.
گوساله ها در اثر خوردن شیر دامهای مبتلاء که حاوی مقادیر زیادی ویروس تب برفکی میباشدو یا لیسیـدن گوسالــه ها توسط مادران مبتلاء ویروس تب برفکی میتوانداز طریق خوراکی به آنها منتقل و سبب بروز فرم های کلینیکی و حاد بیماری در آنها می گردد که می تواند منجر به مرگ و میر سریع در آنها گردد. (فرم قلبی Myocarditis)
در نشخوارکنندگان مسن گاو – گاومیش و گوسفند و بز ویروس باید از طریق سیستم تنفسی به بدن دام راه پیدا کند، گیرنده ویروس تب برفکی Receptor site در اینگونه دامها در ناحیه بافت پوششی حلق و غدد لنفاوی آن ناحیه ( لوزتین ) قرار داشته و از راه خوراکی انتقال بندرت انجام میگرد، ولی در گراز و خوک انتقال توسط خوردن مواد آلوده به ویروس تب برفکی اتفاق می افتد.( استعداد گاو به ابتلا در اثر استنشاق هوای آلوده به دلیل حجم بالای هوای تنفسی چندین برابر گوسفند و بز می باشد).
ویروس تب برفکی پس از جایگزین شدن در بافت پوششی خلق و دستگاه تنفسی تکثیر یافته و از طریق سیستم لنف وارد خون شده ( Viremia ) که با تب شدید (C ۴۱-۴۰ ) همراه است، سپس تمام بافت های اپی تلیال (موکوسی ) را آلوده می سازد.
انتقال غیرمستقیم :
ابزار و وسائل آلوده مورد استفاده از جمله انواع سرنگ، سرسوزن، وسائل تلقیح مصنوعی، رفت و آمد وسائط نقلیه و تردد افراد میتواند سبب انتقال بیماری می شود.
انتقال بیماری توسط باد ( Wind borne ) تا چند کیلومتر از _GdfdeG و دامداریهای آلوده به مناطق پاک و عاری از بیماری صورت میگیرد و فاکتورهای از جمله زمان و حجم ویروس پراکنده شده و تعداد دام مبتلا در کانونهای درگیر بیماری در این نوع انتقال موثر میباشند.
انتقال بیماری از طریق فراورده های خام دامی نظیر گوشت، شیر، پشم، پوست و ... آلوده نیز گزارش گردیده است.
تب برفکی از لحاظ اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامین بهداشت و تولید فرآورده‌های خام دامی است
محمود زین الدینی سرپرست شبکه دامپزشکی شهرستان کرمان به نقش مهم دامپزشکی در حفظ سلامت انسان و دام اشاره و اظهار کرد: بیماری تب برفکی یکی از بیماریهای مهم ویروسی و واگیردار دام های اهلی و وحشی است که به آسانی منتشر می‌شود و میتواند خسارت اقتصادی قابل توجهی به دامداری‌ها و گاوداری‌ها وارد کند.
وی با اعلام اینکه بیماری تب برفکی از لحاظ اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامین بهداشت و تولید فرآورده‌های خام دامی است، تصریح کرد: برای پیشگیری از بروز بیماری تب برفکی، دامداران از خرید دام فاقد هویت بهداشتی جدا خودداری و از تردد افراد به ویژه کسانی که با میدان دام، کشتارگاه ها و سایر دامداری ها در ارتباط هستند به داخل گله یا دامداری جلوگیری کنند.
سرپرست دامپزشکی کرمان؛ افزود: دامداران بایستی در محل درب ورود و خروج دامداری حوضچه ضدعفونی ایجاد و از محلول ضدعفونی مناسب استفاده کنند و ضدعفونی جایگاه دام و وسایل نقلیه قبل از ورود و خروج به دامداری، واکسیناسیون منظم دام ها مطابق با دستورالعمل ها و دریافت مجوز بهداشتی قرنطینه‌ای حمل دام ها قبل از هرگونه جابه‌جایی الزاما اجرا شود و در صورت مشاهده علائم بیماری از جمله ریزش بزاق و زخم های دهانی، لنگش، قطع ناگهانی و کاهش تولید شیر ضمن جداسازی دام بیمار از دام های سالم، مراتب را در اسرع وقت به شبکه دامپزشکی شهرستان اطلاع دهند.
زین الدینی با تاکید بر رعایت توصیه های بهداشتی برای پیشگیری از بروز بیماری تب برفکی و سایر بیماری های واگیر دامی، تصریح کرد: برای پیشگیری و کنترل بیماری تب برفکی از ابتدای سال تاکنون به بیش از یک صد و بیست وشش هزار راس دام سبک(گوسفند و بز) و بیش از ۱۰ هزار راس دام سنگین در مناطق روستایی و عشایری شهرستان به صورت کاملا رایگان واکسینه شده اند.
انتهای پیام/
نظر شما