هر ساله و همزمان با چهلم نوروز، مردم منطقه پاریز به شکرانه جشن چهلم نوروز در دامنه "کوه شاه خیرالله" آشی به نان "آش شیر" پخت می کنند و با پخش آن بین افراد حاضر در محل، شکرانه نعمت های خداوند را به جای می آورند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری سلامت(طبنا) از کرمان؛ جشن «چهلم نوروز» که روز نهم اردیبهشت ماه برگزار می شود، روزی است که در سالنامه باستانی ایرانی به نام آبان روز معرفی شده است و در بسیاری از نواحی استان های کرمان و فارس برگزار می شود.
در اعتقادات مردم کرمان نهم اردیبهشت روز آفرینش آسمان است که چهل روز از شروع سال جدید گذشته است و مردم دیار کریمان با فراهم کردن غذا به خصوص آش رشته، تخمه و شیرینی و چای به محل بر گزاری مراسم که معمولا در طبیعت و مکان خاصی نظیر یک کوه است؛ می روند.
آنچه که از این جشن به جا مانده است حضور در دشت و دمن و خوردن میوه و تنقلات و آش است؛ اما این مراسم باستانی در گذشته های دور به سبک و سیاقی دیگر برگزار می شد.
کرمانی ها آن را به نام جشن"تندرستون" برگزار می کنند و عشایر بخش پاریز سیرجان در این روز در دامنه کوه شاه خیرالله، آشی به نام "آش شیر" پخت می کنند.
از پیچ و خم جاده های پاریز که عبور می کنی، در ۱۵ کیلومتری جاده آسفالته شهر سرچشمه به «پاریز» سیرجان، صخره ای عظیم و نسبتا بلند قد برافراشته که به کوه «شاه خیرالله» یا «کوه عروس» یا به قول دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی در کتاب یعقوب لیث «خال کوه» معروف است.
پاریز زادگاه دکتر محمد ابراهیم پاریزی؛ نویسنده، تاریخ دان، پژوهشگر، شاعر، موسیقی پژوه، روزنامه نگار و استاد دانشگاه تهران است، که شهرت اش جهانی است؛ همچنین زادگاه سردار شهید محمد علی الله دادی از یاران دیرینه شهید حاج قاسم سلیمانی که در دفاع از حرم اهل بیت به شهادت رسید.
محدوده "خال کوه" هم اکنون در اختیار عشایر و گله داران پاریز است؛ یک رسم قدیمی در میان این عشایر وجود دارد که احتمالا مربوط به قبل از اسلام و اعتقادات میترائیسم بوده است و بر اساس این رسم، مردم در روز چهلم(چهل روز بعد از نوروز) یعنی نهم اردیبهشت در کنار این کوه جمع شده و آش شیر می پزند و بین کسانی که به این منطقه می آیند پخش می کنند.
گفتم جشن آش شیر؛ امسال هم این مراسم در دامنه کوه شاه خیرالله با حضور پرشور سیرجانی ها برگزار شد، اما با بارش باران و راه افتادن سیلاب متاسفانه پخت این آش به سرانجام نرسید و نیمه کاره ماند.
جریان پخت آش شیر از قدیم الایام به این صورت بوده است؛ که پاریزی ها طبق اعتقادات خود، طی مراسمی در نهم اردیبهشت ماه همزمان با چله نوروز، با پختن آشی مانند آش رشته که از جمع آوری شیر دام های خود طبخ می کنند و با پخش آن در بین محرومین و سایر مهمانان, بر رزق و برکت خود می افزایند و به این ترتیب شکرانه برکت در روزی و مال را به جای می آورند.
مردم منطقه پاریز علی الخصوص عشایر؛ اعتقادی خاص به شاه خیرالله دارند؛ هر ساله آئین چهلم نوروز را همزمان با دیگر نقاط کشور در دامنه این کوه برگزار می کنند. این رسم در کرمان و فارس در روز نهم اردیبهشت ماه با حضور مردم در دامنه کوه ها، کنار چشمه ها و دشت و دمن برگزار می‌شود .
هر کدام از عشایر تمامی شیرهای گوسفندان خود را به این محل آورده و با جوشاندن شیرها از طلوع آفتاب، آش شیر درست می شود. مواد تشکیل دهنده این آش، همان مواد تشکیل شده آش رشته است، اما به جای آب از شیر گوسفند استفاده می‌شود .
البته این مراسم همراه با برپایی سیاه چادر عشایر، برنامه های کهن و بازی های بومی و محلی مانند پخت نان؛ طبخ غذاهای سنتی و اسب سواری همراه هست و دامداران شیر دام های خود را به محل جشن می‌آورند، تا آش شیر تهیه شود و این جشن سنتی پس از توزیع آش بین شرکت کنندگان پایان می پذیرد.
دامداران و مردم پاریز بر این باور هستند؛ که گرچه خشکسالی های پی در پی موجب کاهش تعداد دام ها و محصولات عشایری شده است، اما چون این سنت کهن به نوعی فرهنگ انفاق و بخشش را ترویج می دهد، بر آن شدیم که امسال نیز مراسم برگزار شود تا این سنت دیرینه فراموش نشود.
در کتاب مرحوم باستانی پاریزی، در سال های قدیم و آن روزها که امکاناتی نبود، خیلی ها در راه ها می ماندند و یخ می زدند. هر که در راه می ماند و در طول مسیری می مرد، همانجا برایش با سنگ چین کردن، مقبره ای درست می کردند به نام چیل؛ مانند چیل حاج مندلی در جاده قدیم پاریز.
"شاه خیرالله" که اکنون کوه منطقه پاریز به نامش مزین شده؛ از نیکان و بزرگان بوده که در سال های دور؛ در زمستانی سرد و سخت، جانش را از دست داده و تا ابد در پاریز ماندگار شد.
داستان حاجت روایی شاه خیرالله به آن جا برمی گردد که در گذشته ها؛ فردی به نام اکبر رضا حاجتی داشته و با خود عهد کرده بود که اگر حاجتش روا شود برود شاه خیرالله و در کنار قبر شاه، گوسفندی را قربانی کند.
اکبر رضا که حاجت اش روا گردیده بود با شوق گوسفندی را بر می دارد و بر لای گردن خود می‌گذارد؛ پای پیاده به سمت مقبره شاه می رود.
از قضا فرد دیگری به نام اکبر خواجه هم که در گرما ظهر سایه ای برای استراحت ندیده بود؛ به داخل غاری که مقبره شاه در آن قرار دارد رفته بود؛ صدای پایی می شنود؛ بیرون را می پاید و می بیند بله اکبر رضا گوسفندی لای گردن اش است و به نشانه تعظیم جلو قبر می ایستد و می‌گوید: السلام علیک یا شاه خیرالله.
اکبر خواجه هم که در غار قبر پنهان بوده با همان شوخ طبعی می‌گوید: السلام عیک یا اکبر رضا و صدایش چنان در دالان غار می پیچد؛ که اکبر رضا گوسفند را می اندازد و پا به قرار می گذارد.
از آن گذشته های دور تاکنون مقبره شاه خیرالله در دامنه همین کوه محل پخت آش شیر است. ظواهر حاکی از این است که سنگ این مزار سال ها قبل تخریب و یا به سرقت برده شده است، اما وقتی بر سر این مزار می روید متوجه می شوید که این فرد؛ دارای مقام ویژه ای در نزد اهالی این منطقه می باشد.
انتهای پیام/رهنما
نظر شما