تحقیقی جامع روی بیش از هزار گونه پستاندار و پرنده نشان میدهد که تفاوت طول عمر میان زنان و مردان ریشه در ویژگیهای ژنتیکی و فشارهای تکاملی دارد؛ کروموزومهای جنسی و رقابت برای جفتگیری دو عامل کلیدی در این اختلاف هستند.
به گزارش خبرگزاری سلامت _ طبنا گیلان : پژوهشی جامع که روی بیش از هزار گونه از پستانداران و پرندگان انجام شده، نشان میدهد که تفاوت طول عمر بین زنان و مردان ریشه در تکامل و ویژگیهای ژنتیکی و رفتاری دارد. نتایج تحقیق جدید تأکید میکند که کروموزومهای جنسی و رقابت برای جفتگیری نقش کلیدی در تعیین طول عمر جنسیتها ایفا میکنند.
میانگین امید به زندگی در جهان برای زنان حدود ۷۴ سال و برای مردان نزدیک به ۶۸ سال است. پژوهشگران تاکنون عوامل متعددی را برای این اختلاف مطرح کردهاند؛ از جمله خطر بالاتر مرگ ناشی از تصادف یا درگیری در مردان جوان و مقاومت بالاتر زنان به جهشهای زیانآور به دلیل ساختار کروموزومی خاص.
یوهانا استارک از مؤسسه انسانشناسی تکاملی ماکس پلانک و همکارانش دادههای ۱۱۷۶ گونه شامل ۵۲۸ پستاندار و ۶۴۸ پرنده را در جمعیتهای وحشی و باغوحشها تحلیل کردند. نتایج نشان داد که در ۷۲ درصد پستانداران، مادهها بهطور میانگین ۱۲ تا ۱۳ درصد بیشتر از نرها عمر میکنند. در پرندگان اما، نرها در ۶۸ درصد گونهها بهطور میانگین حدود ۵ درصد بیشتر از مادهها زنده میمانند.
این یافتهها نقش کروموزومهای جنسی را در طول عمر تقویت میکند. در پستانداران، داشتن دو کروموزوم X باعث مقاومت بیشتر مادهها در برابر جهشهای زیانآور میشود. در پرندگان اما سیستم متفاوت است؛ نرها دو کروموزوم Z دارند و مادهها یک Z و یک W، که نشان میدهد جنس هتروگامتیک هزینهای تکاملی در طول عمر میپردازد.
رقابت برای جفتگیری نیز عامل مهم دیگری است. در پستانداران چندجفتی مانند بابونها، گوریلها و شامپانزهها که نرها برای جذب مادهها رقابت شدیدی دارند، معمولاً نرها زودتر از مادهها میمیرند. تولید ویژگیهایی مانند جثه بزرگ، شاخ یا پرهای زینتی و درگیری با رقبای دیگر منابع زیادی میطلبد و باعث کاهش منابع بقا میشود.
الگوهای مشابهی در پرندگان چندجفتی مشاهده شده، هرچند فشارهای انتخاب جنسی و ژنتیکی تا حدودی یکدیگر را خنثی میکنند، بنابراین برتری طول عمر نرها در پرندگان کمتر از مادهها در پستانداران است.
نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که جنسی که بیشتر در پرورش فرزندان سرمایهگذاری میکند، طول عمر بیشتری دارد. در پستانداران، معمولاً این نقش بر عهده مادهها است که موجب مزیت تکاملی و افزایش بقای فرزندان میشود.
با وجود این، برخی استثناها نیز دیده شد؛ برای مثال، در پرندگان شکاری، مادهها بزرگتر و پررنگتر در دفاع از قلمرو هستند، اما هنوز بیشتر عمر میکنند و علت این موضوع ناشناخته است.
تحلیل دادهها نشان داد که تفاوت طول عمر میان جنسها در باغوحشها کمتر از جمعیتهای طبیعی است، زیرا فشارهای محیطی مانند شکار، بیماری و رقابت کاهش یافته است. بههمین دلیل، شکاف طول عمر میان زن و مرد در انسان نیز در حال کاهش است، هرچند احتمالاً هیچگاه بهطور کامل از بین نخواهد رفت.
پژوهشگران بیان کردند که : «تفاوتهای ژنتیکی و فیزیولوژیک بین زنان و مردان همچنان وجود دارد و بعید است در آینده کاملاً ناپدید شود.»
نظر شما