آبان ماه که معمولاً پربارشترین ماه گیلان است، امسال با کاهش کمسابقه بارشها به یکی از خشکترین دورههای چند دهه اخیر تبدیل شد؛ رخدادی که به گفته کارشناسان، نشانهای آشکار از تشدید ناهنجاریهای اقلیمی و خطری جدی برای منابع آب، جنگلهای هیرکانی و آینده محیطزیست استان است.
به گزارش خبرگزاری سلامت _ طبنا گیلان : آبانماه که بهطور سنتی پُربارشترین دوره سال در گیلان به شمار میرود، امسال به یکی از خشکترین ماههای چند دهه گذشته این استان تبدیل شد. کاهش بیسابقه بارشها – که در برخی نقاط به ۸۵ تا ۱۰۰ درصد نیز رسیده – علاوه بر شکستن رکوردهای ۳۰ ساله، زنگ خطر تازهای برای منابع آب، جنگلهای هیرکانی و چشمانداز محیطزیست استان به صدا درآورده است.
بر اساس تحلیل دادههای ماهوارهای و آمار ایستگاههای هواشناسی، آبان امسال نهتنها نسبت به سال گذشته افت ۸۹ درصدی بارش را ثبت کرده، بلکه در مقایسه با میانگین بلندمدت نیز با کاهش ۸۵ درصدی مواجه بوده است؛ رخدادی که نشان میدهد یکی از خشکترین آبانهای نیم قرن اخیر رقم خورده است. در برخی مناطق مانند منجیل، میزان کاهش بارش به حدی بوده که آمار ثبتشده، افتی نزدیک به ۱۰۰ درصد را نشان میدهد.
کارشناسان هواشناسی گیلان معتقدند که این شرایط تنها یک نوسان ساده اقلیمی نیست، بلکه از تشدید روند تغییر اقلیم و افزایش فراوانی ماههای «فوقخشک» حکایت دارد. تجربه سالهای اخیر در رشت و آستارا – که هر دو در کمتر از یک دهه رکورد خشکی خود را دوباره شکستند – شاهدی بر این روند نگرانکننده است. در بندرانزلی نیز که یکی از پربارشترین ایستگاههای کشور محسوب میشود، کاهش بارش در آبان به ۸۷ درصد رسید و رکورد تازهای را ثبت کرد.
در حال حاضر، مجموع بارش گیلان از آغاز سال آبی تا پایان آبان تنها ۱۱۷ میلیمتر است؛ رقمی که نسبت به بلندمدت افت ۶۰ درصدی و نسبت به سال گذشته کاهش ۶۴ درصدی را نشان میدهد. این وضعیت در مناطق کوهستانی که معمولاً منبع ذخیره برف و تأمینکننده بخش مهمی از آبهای جاری استاناند، بحرانیتر است؛ بهطوری که مقدار بارش برف تقریباً به صفر رسیده و کاهش بارشها در بخشهایی از ارتفاعات به ۹۰ تا ۱۰۰ درصد رسیده است.
این کمبود شدید بارش، پیامدهای فوری نیز داشته است؛ از تشدید پایداری جوی و کاهش کیفیت هوا گرفته تا افزایش خطر آتشسوزیهای جنگلی که نخستین قربانیان آن جنگلهای هیرکانی هستند. کارشناسان هشدار میدهند خشکی طولانیمدت، رطوبت سوختهای جنگلی را به حداقل رسانده و آمادگی برای شعلهور شدن آتش را به شدت بالا برده است؛ وضعیتی که حتی یک جرقه کوچک میتواند آن را به بحرانی جدی تبدیل کند. گیلان بیشترین میزان کمبود بارش را در میان تمام استانها به نام خود ثبت کرده و رتبه نخست کشور در کاهش بارش را دارد.
اگرچه امید به وقوع موجهای بارشی در ماههای آینده همچنان وجود دارد، اما کارشناسان تأکید میکنند که صرف اتکا به بارشهای زمستانی و بهاری راهحل بلندمدت نیست. تغییر اقلیم ثابت کرده که میزان بارش لزوماً کم نمیشود، اما رفتار بارشها دستخوش بینظمیهای شدید شده و الگوهای دیرینه اقلیمی را برهم زده است. از این رو، راهکارهای سازگاری، مدیریت منابع آب، تقویت تابآوری زیستمحیطی و توسعه برنامههای کاهش اثرات خشکسالی، باید با جدیت بیشتری دنبال شود؛ چراکه همانطور که پژوهشها نشان میدهد، نادیدهگرفتن این تحولات در بلندمدت هزینههای بسیار سنگینی برای استان به همراه خواهد داشت.
نظر شما