شایع ترین عارضه پوست دست در ایام خانه تکانی

خبرگزاری سلامت: با نزدیکی فرا رسیدن عید نوروز، سنت دیرپای خانه تکانی به وفور انجام می‌شود و خانم‌های خانه‌دار با این کار به استقبال بهار و سال نو می‌روند. لذت وصف نشدنی مشاهده خانه‌ای پاکیزه از یک طرف، اما خطرات استفاده از مواد شوینده، لکه‌بر و سفید کننده را باید در نظر داشت.

دکتر محمدعلی نیلفروش زاده، رییس انجمن متخصصین پوست ایران می‌گوید: استفاده از مواد شوینده، لکه‌بر و سفیدکننده به خصوص به صورت مکرر می‌تواند منجر به بروز اگزما شود و عارضه شایع پوست دست در ایام خانه تکانی به شمار می‌رود که با خارش، قرمزی و خشکی پوست و تاول‌های ریز همراه است و معمولا بیماری در کف دست و روی نوک انگشتان بروز می‌کند. در صورت درمان نشدن این عارضه موجب التهاب و ترک پوست می‌شود و بهترین راه برای جلوگیری از خشکی پوست و عود این ضایعات، استفاده از کرم‌های حاوی اوره، گلیسیرین، وازلین و ... است. مهم‌ترین عارضه گاز کلر متصاعد شده از وایتکس، سوختگی‌های پوستی و بثورات جلدی شبیه آکنه است. استفاده از دستکش‌های دو لایه (لایه داخلی کتان) مناسب‌ترین وسیله برای پیشگیری از عوارض پوستی شوینده‌هاست.

وی ادامه می‌دهد: بیشتر خانم‌ها موقع خرید مواد پاک کننده فقط به قدرت پاک کنندگی آن فکر می‌کنند و توجهی به تاثیر آنها روی سلامت‌شان ندارند. دست‌های ترک خورده، خشک و پر از لک بسیاری از خانم‌ها که با وسواس زیاد، در طول سال و در آخرین روزهای سال، سخت مشغول خانه تکانی هستند، تایید کننده این حرف است. بیشتر مواد شوینده شامل اسید هستند که در لکه‌بری، تمیزکنندگی و از بین بردن چربی‌ها نقش دارد. تماس زیاد با این مواد اول به خشکی پوست، ترک و خارش منجر می‌شود و ادامه‌اش باعث بروز اگزما در فرد خواهد شد. اگزمای تماسی می‌تواند با دو مکانیسم حساسیتی و تحریکی ایجاد شود. ماده‌ای که باعث ایجاد حساسیت پوستی تماسی می‌شود ماده حساسیت‌زا (آلرژن) می‌باشد. بسیاری از مردم نسبت به آلرژن‌ها واکنشی نشان نمی‌دهند، اما تعداد کمی از مردم به مرور زمان نسبت به بعضی مواد (که در تماس قبلی نسبت به آن حساس نبوده‌اند)، حساس می‌شوند. نکته مهم آن که تماس بیشتر موجب پیدایش ضایعات خارش‌دار خواهد شد.

رییس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی در تفسیر بیشتر توضیح می‌دهد: موادی از قبیل اسیدها، حلال‌ها، قلیاها، صابون‌های قوی و مواد شوینده معمولا اگزمای تماسی تحریکی ایجاد می‌کنند. این مواد شیمیایی آزارنده که می‌توانند بر روی پوست هر فردی ایجاد واکنش نماینده به نام آزارنده‌ها (Irritants) نامیده می‌شوند. بعضی مواد شیمیایی هم آزارنده و هم حساسیت‌زا هستند. در اگزمای تماسی، پوست قرمز و متورم شده و تاول می‌زند. تاول‌ها ممکن است بترکند و از خود دلمه و پوسته به جا بگذارند.

در مراحل بعدی، پوست ممکن است تیره تر شده و حالت چرم مانند و چروکیده به خود بگیرد. افتراق اگزمای تماسی از سایر اگزماها گاهی مشکل است. اگزماي دست نیز بسيار شايع است. اين بيماري در اكثر مردم ابتدا به صورت زبري و خشكي دستها شروع شده و بعدا تبديل به ضايعات قرمز رنگ و ملتهب و پوسته پوسته ميشود كه با خارش همراه است. عوامل زيادي ميتوانند به پوست دست آسيب برسانند. تماس زياد با آب و هواي خيلي خشك، صابونها، مواد پاككننده، پودرهاي رختشويي، حلالها، مواد شيمیايي، دستكشهاي لاستيكي و حتي مواد بكار رفته در كرمها و فرآوردههاي بهداشتي ميتوانند اكزماي دست ايجاد نمايند. وقتي پوست قرمز و خشك شد، حتي مواد بيضرري مانند آب و محصولات بهداشتي ینوزادان (كرم و شامپوهاي بچه) هم ميتوانند موجب تحريك بيشتر پوست و بدتر شدن ضايعه شوند.

 وی می‌گوید: براي جلوگيري از آسیب رسيدن به پوست دست‌ها كارهاي زيادي می‌توان انجام داد؛ با پوشيدن دستكش ميتوان از دستها در برابر صابونها، پاك كنندهها و ساير مواد شيميايي مراقبت كرد. از طرفی دیگر هميشه در آشپزخانه و حمام يك جفت دستكش داشته وجود داشته باشد و هنگام شستشوي ظرفها و لباسها از آنها استفاده شود. از آنجا كه بسیاری از مردم نسبت به دستكشهاي لاستيكي حساسيت دارند، بهتر است زير دستكش‌هاي لاستيكي دستكش نخي بپوشند. در صورت امكان حتما براي شستشوي لباسها از ماشين لباسشويي و براي شستشوي لباسها و ظرفها با دست اجتناب شود. موقع شستن دستها از آب ولرم استفاده شود و مقدار كمي صابون به کار برد شود. هر فردی که به مدت طولانی و زیاد با آب و مواد پاك كننده سر و كار داشته باشد، خواه ناخواه مبتلا به این عارضه می‌‌شود، بنابراین بروز آن در آشپزها، خانم‌های خانه‌‌دار، مادرانی كه بچه كوچك دارند (به دلیل تعویض كهنه بچه) و مشاغل خدماتی دور از انتظار نیست، مگر این كه مراقبت و محافظت دقیق و مرتب از پوست به عمل آید. در اینجا هم اصل كلی درمان، پرهیز از تماس مستقیم با مواد تحریك كننده است.

دکتر نیلفروش زاده چنین عنوان می کند که مواد شوینده ای که تاریخ مصرف آن ها گذشته است، قدرت تخریبی بیشتری روی پوست دارند. همچنین مخلوط کردن مواد شوینده با هم (مثل جوهر نمک و وایتکس) که بسیاری از خانم‌ها برای افزایش قدرت پاک کنندگی به آن متوسل می‌شوند، سلامت پوست را به طور جدی تهدید می‌کند. استفاده از سرکه به عنوان شوینده می‌تواند در درازمدت به پوست دست آسیب برساند. افرادی که به صورت مادرزادی استعداد اگزما دارند و هر از گاهی دچار خشکی و ترک سرانگشتان یا قسمت‌های دیگر دست می‌شوند، مطمئن باشند با استفاده از مواد شوینده بروز این عارضه در آنها بیشتر می‌شود. ارتباط مصرف مواد غذایی مختلف با اگزمای تماسی دست مشخص نیست، اگر افراد بر این باروند که رابطه‌ای بین بیماری شان و ماده غذایی خاصی وجود دارد، بهتر است حداقل برای سه ماه آن ماده غذایی خاص را از رژیم خود حذف و نتیجه را بررسی شود. البته گاهی تماس دست با آن ماده غذایی هنگام خوردن، موجب بروز اگزما خواهد شد، یعنی ورود آنها به دستگاه گوارشی نقشی در ایجاد بیماری ندارد. برخورداری از آرامش فكری و پرهیز از استرس در تمام مراحل زندگی و برای فردی (بیمار یا سالم ) بسیار مفید است. از مصرف بیش از اندازه مواد آرایشی، عطریات، اسپر‌ی‌های خوشبوكننده و سیگار پرهیز شود.

افراد با پوست خشک و یا افرادی که دارای سابقه اگزما هستند در تماس با مواد شوینده بیشتر در معرض آسیب هستند، همچنين افرادی هم که دارای پوست های معمولی بوده، اما مدت و تعداد دفعات تماس آنها با این مواد زیاد است نیز در معرض آسیب قرار دارند و باید نسبت به مراقبت هر چه بیشتر از پوست خود اقدام  کنند.

افرادی که دارای پوست خشک هستند بعد از استحمام و استفاده از مواد شوینده حتما دستان خود را چرب کنند.به تماس طولانی مدت با مواد شوینده موجب ایجاد ضایعاتی در پوست از جمله اگزمای تماسی تحریکی می شود که در این نوع اگزما پوست اطراف نوک انگشتان پوسته پوسته شده، ترک برداشته و زبر می‌شود و در موارد شدید نیز محل ترک‌ها خونریزی هم خواهد داشت.

رییس انجمن متخصصین پوست ایران بیان می‌کند: دستكش، پوشش محافظتی است كه پوست گرانبهای دست خانم‌ها را از گزند مواد آسیب رسان خارجی حفظ می‌‌كند. دیده شده كه خانم‌های خانه‌دار برای وسایل آشپزخانه و منزل، كاور (پوشش پلاستیكی) تهیه كرده و آنها را با دقت می‌پوشانند، ولی در مورد پوست ارزشمند خود كه هدیه خداوند است و جانشینی ندارد، اهمال می‌كنند و بهانه می‌‌گیرند كه با دستكش نمی‌توان كارهای منزل را انجام داد یا ظرف‌ها خوب تمیز نمی‌شوند، این بهانه‌ها حتی اگر صحیح هم باشند، هیچ فایده‌ای به حال فرد ندارد. اگر دستكش به طور منظم و مرتب استفاده نشود، دیر یا زود پوست خراب می‌‌شود و هیچ وقت به حال اول (حتی با درمان) باز نمی‌گردد.

 

کد خبرنگار: 410100