استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: استان کرمان به لحاظ تعداد و تنوع زبان ها و گویش های مردم، جزء برترین استان های کشور است.
به گزارش خبرگزاری سلامت(طبنا) از کرمان؛ محمد مطلبی با بیان اینکه استان کرمان به لحاظ تعداد و تنوع زبان ها و گویش های مردم، جزء برترین استان های کشور است، گفت: به طور کلی ایران تنوع زبانی و گویشی زیادی دارد و در این میان چند استان هستند که تنوع گویشی در آنها بیشتر است.
وی ادامه داد: شاید بتوان گفت که استان سمنان، بیشترین تعداد و تنوع گویش ها را دارد و بعد از آن استان های اصفهان، فارس و کرمان بیشترین تنوع گویش ها را دارند و ما می توانیم استان کرمان را جزء یکی از چند استان برتر کشور در زمینه زبان ها و گویش ها بدانیم.
استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان ابراز کرد: به طور کلی در استان کرمان چند زبان متفاوت داریم؛ یکی از آنها زبان فارسی است که این زبان البته با گویش های محلی در مناطق مختلفی از استان به کار می رود و گفتنی است که زبان فارسی، زبان غالب در شمال و شرق استان است؛ در شهرستان های کرمان، رفسنجان، سیرجان، شهربابک، بردسیر، بافت، رابر، ارزوئیه، انار، راور زرند و در شهرستان های شرقی بم، نرماشیر، ریگان، فهرج و در این شهرستان ها مردم به گونه هایی از زبان فارسی تکلم می کنند.
مطلبی با اشاره به مطلب فوق افزود: به این گونه ها، لهجه و گویش می گوییم؛ به عنوان مثال گویش کرمانی که باید بگوییم فارسی کرمانی، مخصوص شهرستان کرمان است، یا فارسی رفسنجانی و گویش رفسنجانی که گونه ای از زبان فارسی است و در رفسنجان تکلم می شود و البته هر کدام از شهرستان ها به نوبه خود گویش های مختلفی از فارسی را دارند.
وی بیان کرد: در شهرستان کرمان گویش مرکز استان و گویشی که در منطقه شهداد است و یا گونه ای که در ماهان است، با هم تفاوت هایی را دارند که البته این تفاوت ها بسیار اندک است که این تفاوت ها از جنس کلماتی است که به کار می برند و از نظر نحوه تلفظ تفاوت هایی وجود دارد؛ به عنوان مثال مردم شهداد کلماتی را به کار می برند که ممکن است در مرکز شهر کرمان آن کلمات به کار برده نشوند.
استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان ابراز کرد: بنابراین زبان فارسی که زبان رایج شمال و شرق است؛ بیشترین تعداد گویش ها را به خود اختصاص داده است و علاوه بر زبان فارسی، زبان های دیگری در استان کرمان وجود دارد، که یکی از آنها زبان ترکی است که البته گویش روان بسیار کمی دارد و طایفه ترک بچاقچی در منطقه چهار گنبد سیرجان، دارای این زبان هستند و کهنسالان منطقه هنوز هم به زبان ترکی حرف می زنند.
مطلبی ادامه داد: طایفه های افشار که در منطقه بافت زندگی می کنند هنوز هم به زبان ترکی حرف می زنند که البته زبان ترکی در چهار گنبد سیرجان با طایفه افشار بافت و گونه ای که در خبر است، تفاوت هایی با یکدیگر دارند و ما می توانیم بگوییم که چند لهجه ترکی هم در استان داریم؛ ترکی چهار گنبدی، ترکی افشارها و ترکی مردم منطقه خبر بافت.
وی عنوان کرد: زبان و گویش دیگری که می توان از آن نام برد، گویش اقلیت زرتشتی کرمان است، که البته این گویش چند دهه است که به فراموشی سپرده شده است و هیچ زرتشتی کرمان به آن زبان اصیل دیگر سخن نمی گوید؛ گویش اقلیت یهودی را هم قبلا در کرمان داشتیم که این گویش نیز همانند گویش زرتشتیان کرمان فراموش شده است، در صورتی که در دهه های قبل این گویش ها وجود داشته است.
استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، تصریح کرد: منطقه جنوب استان کرمان که شامل شهرستان های عنبرآباد، فاریاب، رودبار جنوب، کهنوج، جیرفت و منوجان است به دلیل اینکه هم جوار با رود هلیل است، به طور کلی این منطقه را رودبار زمین می نامند؛ در این مناطق تنوع گویشی زیادی وجود دارد و اکثر مردم آن منطقه به زبان فارسی حرف نمی زنند.
مطلبی اظهار داشت: می توان گفت منطقه جنوب استان کرمان به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی خاص، ارتباط کمتری با مردم منطقه مرکز کشور که فارسی زبانند دارند، و این عدم ارتباط موجب شده است که مردم این منطقه زبان اصلی خود را حفظ کنند.
وی با اشاره به اینکه در منطقه جنوب، گویش غالب گویش رودباری است، خاطر نشان کرد: این گویش با زبان فارسی خویشاوندی نزدیکی دارد، اما از این زبان متفاوت است و البته گویش رودباری هم در منطقه یک شکل ندارد و این گویش در جنوب استان دارای لهجه ها و گونه های متفاوتی است.
این استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان یادآور شد: به عنوان مثال گویش در شهرستان رودبار جنوب با گویش شهرستان کهنوج با هم تفاوت دارند و این گویش در شهرستان های منوجان، عنبرآباد و یا قلعه گنج نیز متفاوت است و تنوع گونه های گویش رودباری در هر یک از شهرستان های جنوب استان بر اساس طایفه ها، روستاها و بخشی که مردم زندگی می کنند، متفاوت است.
مطلبی تنوع این ویش ها را به گونه ای عنوان کرد, که ممکن است در روستایی که انتظار می رود همه با یک گویش حرف بزنند، ساکنین با گویش های مختلفی حرف بزنند و ممکن است چندین طایفه در یک روستا باشند و بدین علت تفاوت بین گویش این طایفه ها به وجود آمده باشد.
وی با بیان اینکه گویش رودباری با گویش های استان هرمزگان قرابت و خویشاوندی دارد، بیان کرد: در منطقه جنوب استان کرمان علاوه بر گویش رودباری که گویش قالب است، گویش های دیگری نیز وجود دارد که یکی از این گویش ها، گویش بلوچی است؛ چرا که طوایف بلوچ در منطقه جنوب استان کرمان ساکن هستند و برخی از آنها با همان گویش بلوچی حرف می زنند.
این استاد ادبیات عنوان کرد: زبان و گویش دیگری در منطقه جنوب استان کرمان به نام گویش براهوئی وجود دارد که این گویش، گویش طایفه ای به نام براهوئی است که تعدادی از آنها در شهرستان رودبار جنوب، در دهستانی به نام آب سردوییه و تمیری ساکن هستند و البته بخشی از طایفه براهوئی در منطقه فاریاب ساکن هستند.
مطلبی اظهار کرد: نکته جالب در مورد گویش براهوئی این است که این گویش، یک گویش ایرانی نیست، یعنی با بقیه زبان ها و گویش های ایرانی نسبتی ندارد و اصولا براهوئی ها هم از نظر قومی، ایرانی نیستند؛ براهوئی ها از مردم شبه قاره هند هستند که بیشتر آنها در پاکستان ساکن و با بلوچ ها با هم آمیخته هستند.
وی یادآور شد: قرن ها قبل، تعدادی از آنها از کشور پاکستان وارد منطقه سیستان و بلوچستان می شوند و در این منطقه هم ساکن هستند و تعداد کمی از آنها از طریق منطقه بلوچستان به استان کرمان آمده اند و در منطقه رودبار ساکن می شوند و بعد از چند قرن که در این منطقه زندگی می کنند، هنوز هم گویش اصیل خود را حفظ کرده اند.
وی در پاسخ به این سوال که چه گویش هایی از استان کرمان به دست فراموشی سپرده شده اند، ابراز کرد: دو گویش زرتشتی و کلیمی در استان کرمان به طور کلی به فراموشی سپرده شده اند و در گذشته هم گویش هایی وجود داشته که آنها هم فراموش شده اند و مهمترین آنها زبان اصیل مردم کرمان بوده که در قرن ها پیش رایج بوده و اطلاعاتی از آن داریم این است که مردم کرمان به زبان مخصوص خود تکلم می کردند و آن زبان و گویش از بین رفته است و دلیل از بین رفت آن زبان، نفوذ زبان فارسی بوده است.
نظر شما